
Đầm sen mùa đông
những dấu chấm than
gieo trên mặt nước
Lê văn Truyền
Ở nước ta, hoa sen được coi là một loài hoa đẹp tượng trưng cho sự cao quý. Khi thấy các nước khác có quốc hoa: hoa Anh Đào (Nhật Bản), hoa Hồi (Hương Cảng), hoa Dâm Bụt (Malaysia), hoa Nhài (Indonesia), hoa Sứ (Lào), hoa Muồng Hoàng Yến (Thái Lan), hoa Lan (Singapore), hoa Trà Mi (bang Alabama – Hoa Kỳ) … Việt Nam ta cũng không muốn tỏ ra kém cạnh. Đã có lúc trong “chiến dịch” ồn ào đi tìm một loài hoa để vinh danh là “Quốc hoa” của Việt Nam, hoa Sen từng được đề cử như là một “ứng viên tiềm năng” đắt giá (nói theo thuật ngữ của Ban tổ chức các cuộc thi tìm kiếm các “hotgirl chân dài” ở nước ta).
Bất chấp có được chọn làm “quốc hoa” hay không, vẻ đẹp và sự thanh khiết cao quý của hoa sen đã được người dân Việt Nam đưa vào ca dao từ rất lâu đời:
Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn
Ca dao Việt Nam
Tuy không rực rỡ, vì hoa sen thường chỉ có đơn sắc 3 màu thuần khiết hồng, vàng và trắng, nhưng theo lẽ công bằng của Trời Đất, hơn nhiều loài hoa rực rỡ khác “hữu sắc vô hương”, thiên nhiên bù lại cho hoa sen vừa có sắc lại vừa có hương. Hương sen cùng với hương nhài là hai hương thơm đã làm nên các loại trà nổi tiếng của Việt Nam: trà Sen và trà Nhài. Kẻ viết bài này cũng đã may mắn từng được đến các trung tâm trà nổi tiếng của Đài Loan, Singapore và ngay cả ở Trung Quốc … nhưng hình như ở những nơi đó trà sen không phải là “quốc trà” của họ. Trà Nhài, trà Hoa Cúc và trà Long Tĩnh, trà Ô Long … mới là những loại trà nổi tiếng của họ.
Đầm sen nở hoa trong mùa hè là nơi văn nhân, thi sĩ đến thăm thú để thỏa mãn thị giác, ngắm hoa và ngắm cả … những người đẹp lả lơi bên hoa trong những bộ váy yếm (cũng không kém phần lả lơi) cực kỳ quyến rũ. Và cũng để thỏa mãn khứu giác và vị giác khi cùng nhau nhâm nhi những tách trà sen ngát hương vừa được ủ trong búp sen đêm qua giữa những bạn tri âm, tri kỷ. Câu chuyện bên tách trà sen vì thế càng thêm thi vị.
Thế nhưng, cũng như cuộc đời chúng ta không thể thoát khỏi vòng luân hồi, loài hoa sen cũng vậy. Hết mùa hè rực rỡ, sen sẽ tàn, để lại gương sen ôm ấp những hạt sen. Rồi, gương sen già mang đầy những hạt sen và những phiến lá sen xanh tốt cũng dần khô héo, lụi tàn chỉ còn trơ lại những cọng thân sen khô quắt như những dấu chấm than (!) mầu đen gieo trên mặt đầm bàng bạc sương khói mùa đông, như tiếc thương cho thân phận của những đóa sen. Đời người chúng ta há cũng chẳng khác gì thân phận của hoa sen sao?
Tuy nhiên, có một câu ca dao cực kỳ đơn giản thể hiện sự minh triết, lạc quan và “tri thiên mệnh” của những người dân quê chân chất, hiền lành về sự luân hồi (samsara) trong giáo lý Nhà Phật thông qua hình tượng loài sen:
Đông tàn, sen lại nở hoa
Đó là khi những hạt sen già rơi xuống ủ trong bùn dưới đáy đầm, âm thầm chờ đến mùa Xuân để đâm chồi, vươn lên khỏi bùn đen và nở hoa trong mùa hè rực rỡ. Tôi còn nhớ vào thập niên 50’ thế kỷ trước các nhà khoa học Trung Quốc đã công bố một tin làm cả thế giới sửng sốt: Họ tìm thấy mấy hạt sen vùi trong một ngôi mộ cổ khoảng 1.000 năm và đã thành công cho những hạt sen này đâm chồi nẩy lộc.
Bỗng tự hỏi liệu khi cuộc đời tàn lụi, liệu chúng ta có để lại được chút dấu vết gì dù nhỏ nhoi chỉ như một hạt sen, im lặng vùi mình dưới đáy bùn sâu?
Lê Văn Truyền
Câu Lạc Bộ Haiku Việt – Hà Nội