(Shikishi)
Shikishi là nhà thơ nữ thiên tài Nhật Bản thế kỷ 12. Cô là công chúa và là người tình của thi hào Teika. Và Kawabata cho rằng thơ cô ”còn tuyệt diệu hơn Teika” Thơ cô hội tụ hai tố chất yêu diễm và u huyền (yoen và yugen)
1. LÀ HAY KHÔNG LÀ
Lũng sâu nào
ngàn lần ta ném
trái tim ngày qua
dường như ta đó
là hay không là.
(hi ni chitabi/ kokoro wa tani ni/ nagehatete/ aru ni mo arazu/ suguru waga mi wa)
Câu hỏi ”là hay không là” tức “aru ni mo arazu” cách đây hơn 8 thế kỷ gợi ta nhớ độc thoại của Hamlet “to be or not to be”… Trái tim ưu phiền thì ưu tiên cho câu hỏi về hiện hữu. Nàng thơ công chúa Shikishi sao mà hiện đại phi thường.
Nếu trái tim ưu phiền cần ném đi mỗi lần phiền muộn thì lũng sâu nào chứa nổi. Chỉ còn ta đối mặt với nỗi đời mình là gì, thực hay hư, hiện hữu có nghĩa gì… Yêu diễm là cái đẹp lãng mạn và u huyền là cái huyền bí tâm linh. Thơ Shikishi vừa đẫm sắc tình vừa có màu đạo ca. Lần lượt ta sẽ thấy qua các bài waka (hòa ca 31 âm tiết).
*
2. CỎ
Nhú từ ban sơ
cỏ non tơ mùa
vừa tan tàn tuyết
cái nhìn biêng biếc
trên đồng xuân đưa.
(yuki kiete/ uramezurashiki/ hatsukusa no/ hatsuka ni nobe mo/ haru meki ni keri)
Thanh điệu “hatsukusa no katsuka” thật xôn xao mê hồn chỉ dịch được là “nhú từ ban sơ cỏ non tơ mùa”. Xin lỗi nàng thơ thôi. Và đây cỏ trong thơ Krishnamurti của thế kỷ 20:
Xanh ngời
dịu dàng ngọn cỏ
nhìn tôi.
(the green tender grasses look on me)
Trong tập thơ tuyệt diệu của Krishnamurti mang tên From Darkness To Light có nhiều đoản cú tự nó là bài thơ nhỏ bên trong bài thơ lớn như: the green, tender grasses look on me… Tôi chỉ ngắt và xuống dòng theo kiểu thơ Nhật cho hợp tình.
*
3. GƯƠNG MẶT LẠNH
Là anh chăng?
đêm nay không gặp
khi thoáng nhìn trăng
mang gương mặt lạnh
cơ hồ như anh.
(mietsuru ka/ minu yo no tsuki no/ honomekite/ tsurenakaru beki/ omokage zo sou)
Là anh chăng, là thực chăng… Ta hỏi khi không còn tin vào mắt mình trước cuộc đời lạnh lẽo và hư ảo. Như thơ Krishnamurti:
Hồ ơi, lệ này
khuấy động làn nước mi
Đâu là thực, nói đi?
(O pool, My tears/ disturb thy waters/ Tell me, Which is the real?)
*
4. SỢI CHỈ
Ôi sợi chỉ đời
hồn ta có vỡ
thì vỡ đi thôi
tình không giấu nổi
khôn kham đâu người.
(tama no wo yo/ taenaba taene/ nagaraheba/ shinoburu koto no/ yohari mo zo suru)
Shikishi viết theo đề tài ”Tình yêu che giấu” (shinoburu koi). Đây là bài waka rất được yêu chuộng, một tú ca được tuyển chọn thường xuyên. Tôi thường dịch đi dịch lại bài này. Mong lần này gần Shikishi nhất công chúa ạ.
***
(Izumi)
1. MÀU YÊU
Trong thế giới
tình yêu đâu có màu
thế mà người ơi
thân thể tôi sâu thẳm
nhuốm màu yêu của người
(yo no naka ni/ koi to iu iro wa/ nakere domo/ fukaku mi ni shimu/ mono ni zo arikeru)
Nàng Thơ IZUMI dù cách ta ngàn năm rồi vẫn mới mới lạ lùng. Nàng nói dù tình yêu dù không màu vẫn nhuốm hoen (shimu) thân thể nàng. Người – ở đây là bản thân tình yêu mà cũng là một người tình cụ thể.
