Vừa qua Chủ nhiệm CLB thơ Hai-ku Hà Nội- Nhà thơ Đinh Nhật Hạnh gửi cho tôi câu mà ông trích, nói là của Tổng thống Mỹ Abraham Lincoln.
Câu đó như sau:
“Khi viên đạn xuyên vào một người lính dù thuộc bên nào đi nữa, thực ra nó đã xuyên vào trái tim một người mẹ”.. .
Sau khi tôi trả lời rằng “ Một câu nói đầy nhân văn” và tôi viết cảm hứng của mình gửi lại cho ông bằng bài thơ kiểu Hai-ku rằng
“Sau cuộc chiến,
Thắng bại
Đều ẩn sâu trong tim người Mẹ”
Đọc xong, ông bảo tôi “Chú bình luôn đi!. Hai-ku đấy!”
Hôm qua đến nay tôi suy nghĩ không biết nên bình thế nào cho phải lẽ đời, vừa hợp tính nhân văn lại vừa hợp thời hợp thế!
Tôi đi tìm lại tài liệu, thì tôi gặp ngay một tâm hồn đồng điệu. Ôi. Nhà thơ Hai-ku Lương Thị Đậm (CLB thơ Nha Trang) đã là cái cột cho tôi dựa vào để viết bài này!
Trước hết, xin cảm ơn nhà thơ Lương Thị Đậm và các nhà thơ Hai-ku Nha Trang, những người rất nhiệt tình, rất chân thành, rất tình cảm, đã để lại trong tôi những tình cảm vô cùng sâu đậm trong cuộc gặp mặt giao lưu thơ Hai-ku ở Huế cách đây hơn một năm!
Các anh các chị để lại trong tôi không những một Nha Trang được“ ngắm trời biển đẹp” mà còn những con người thật chân thành và đa tình đa cảm, sống hết mình!
Xin chép lại bài thơ Hai- ku của chị Lương Thị Đậm ất ngắn, nhưng rất rộng, không kém gì lời nói của Tổng thống Abraham Lincoln:
Hai người mẹ/ đi qua chiến tranh/ cùng cúi đầu lặng lẽ!
Hai bà MẸ ở đây là hai bà MẸ cùng có con tham gia chiến tranh, cùng đi chiến đấu ở hai đầu khác nhau, và bây giờ chiến tranh qua rồi kẻ chiến thắng và kẻ chiến bại, nhưng trong tim hai người MẸ, họ là những người CON, người con đáng ra luôn ở bên cạnh họ bên cạnh tình thương yêu đùm bọc cho nhau, nhưng họ phải đi chiến đấu vì hai lý tưởng khác nhau và cả hai họ đã không về. (Tác giả không nói những gì tôi vừa giải ra, nhưng xin lỗi tác giả nếu tôi hiểu sai ý nghĩa của bài thơ).
Tôi còn nhớ một bài thơ của một tác giả thời “Thơ mới” (Tôi quên cả tên tác giả và tên bài thơ, nhưng những đoạn hay trong bài thơ này tôi vẫn nhớ, dù từ ngữ có chỗ không chính xác) nói về việc nhà thơ đến thăm một bà MẸ có con hy sinh trong chiến tranh chống Pháp. Người con chưa đủ tuổi đi lính “Mười bảy tuổi đầu ông tính đánh ai/ Thì vừa đây, đi học chỉ ham chơi/ đến công việc cũng không rời chúng bạn..” thế mà anh “ Khai gian tuổi và ủy ban cấp giấy..” ‘nhập ngũ’, rồi anh ta lập chiến công “diệt năm thằng một lúc”. Khi nghe tin con có công diệt giặc bà mẹ đã “Tôi vừa mừng, vì nhà tôi có phúc/ Nó nên người thì tôi cũng vui lây’…Nhưng ‘phúc họa theo nhau’, bà lo lắng ngay sau đó “ Nhưng vừa lo nó dại, thực dân Tây/ Độc ác lắm có thương ai mấy thuở..”
“Thì trời ơi, đúng như lời tôi lo sợ/ Ngày hôm qua tôi được giấy gọi lên/ Sở quốc phòng, ông Chủ tịch ngợi khen/Bà là mẹ một anh hùng cứu quốc”. Tiếp theo nhà thơ viết “ Bà MẸ nói xong liền òa lên KHÓC! Tôi bàng hoàng thấy ngực nặng lần lên/ Bóng MẸ già in trên vách lặng yên, Nỗi đau đớn của Mẹ hiền chất nặng.” và nhà thơ kêt luận bằng một câu của MẸ “ Nước Việt Nam là nó thỏa vong linh”
Bài hát dân ca “Đôi bờ” của Nga có nội dung tóm tắt thế này: “Người ta nói rằng em hạnh phúc, vì có chồng hy sinh vì Tổ quốc, nhưng trái tim em không nghĩ thế, anh và em bây giờ như hai bờ một con sông, chẳng bao giò gặp lại”…
Dựa vào đó tôi làm bài thơ rằng.
“Người đời bảo, em là người hạnh phúc,
Vinh dự có chồng vì Tổ Quốc hy sinh,
Nhưng trái tim em, tự mình khắc khoải,
Anh và em như đôi bờ sông, mãi mãi cách xa.”
Khái niệm về chiến tranh được nhiều nhà lí luận, nhiều triết gia nói đến đó là điều không ai không biết. Nhìn nhận chiến tranh thế nào là phụ thuộc vào quan điểm của các bên tham chiến, nhưng dù thắng hay bãi, thì những người ngã xuống cho mục đích của một chế độ, một tập đoàn hay một hệ tư tưởng đều để lại trong tim người MẸ hay người đang chở đợi họ ở quê hương nỗi đau không thể nguôi ngoai.
Một lần nữa xin cảm ơn sự đồng điệu của bài thơ thể hiện tính nhân văn mà không phải ai cũng có thể nói ra được của nhà thơ tôi yêu mến Lương Thị Đậm.
Hy vọng chúng ta còn nhiều dịp gặp nhau và tôi còn viết nhiều về thơ của các anh chị ở CLB thơ Hai-ku Nha Trang../.
(Viết trong niềm vui những ngày thắng lợi trong cuộc chiến tranh chống giặc Co-vit)
L.Đ.H
