Đừng chạm vào ta
em trong lành quá
triêu nhan à
Lâm Long Hồ
Triêu nhan là “tên chữ” của một loài hoa dại thường gặp ở nông thôn nước ta và một số nước Châu Á (Trung Quốc, Nhật Bản…). Tôi còn nhớ khi lên 9-10 tuổi ở với bà ngoại ở làng Kim Long (Cố đô Huế), trong những rặng tre bao bọc những khu vườn quê, loài dây leo này được bà tôi gọi bằng cái tên “dân dã”: dây bìm bìm, với những cánh hoa không mùi hương, mầu trắng hoặc xanh biếc (bìm bìm biếc).
Từ dân gian đi vào thi ca, “bìm bìm” trở thành “triêu nhan” hệt như nhiều thôn nữ đang mang những cái tên thật chân chất, dễ thương, đáng yêu mà ông bà, cha mẹ ban cho: những Nhài, những Sen, những Xoan, những Nụ … khi lên chốn thị thành bỗng trở thành những Tuyết Trinh, những Ngọc Bích, những Diễm Lệ … và gần đây, những Kara Nguyễn, Subi Lê, Jenifer Trần …
Cây dại bìm bìm tuy mong manh nhưng lại có sức sống mạnh mẽ, chen vai thích cánh với những loài cây cỏ dại khác trong rặng tre, trên những bờ rào của những nếp nhà quê. Mặc dù được tặng cho một cái “tên chữ” thật cao sang, hơi chút bí hiểm “triêu nhan”, nhưng bìm bìm vẫn là một loài hoa dại trong trẻo, giản dị, gần gũi với thiên nhiên, thân thiết gắn bó với người dân nơi thôn dã.
Ở Nhật Bản, bìm bìm đã trở thành nguồn thi hứng cho nhiều đại sư haiku, mà điển hình là phiến khúc sau đây của Chiyo-Ni:
Asagao m
tsurube torare-te
morai mizu
A morning – glory
having taken the well-bucket
I begged for water
Nhành bìm bìm biếc
quấn vào dây gầu
đành đi xin nước
Lê văn Truyền dịch
Một buổi sáng ra giếng lấy nước, Chiyo-Ni bỗng thấy đêm qua nhành bìm bìm biếc vươn dài quấn lấy dây gầu. Trước vẻ đẹp thuần khiết, dịu dàng, mong manh của nhành hoa dại, nữ haijin không nỡ gỡ dây hoa mà để nó được sống thuận tự nhiên rồi không ngại phải quản công sang láng giềng xin nước.
Và ở Việt Nam ta, haijin Lâm Long Hồ theo một cách khác, cũng ngưỡng mộ không kém Chiyo-Ni vẻ đẹp giản dị, trong sáng, hồn nhiên … của đóa bìm bìm dại đến mức dù yêu hoa nhưng tác giả không dám để hoa chạm đến mình vì sợ rằng chính chúng ta, những con người dù ít dù nhiều cũng đã lấm “bụi trần”, sẽ làm vấy bẩn vẻ đẹp trinh nguyên, thanh khiết của đóa hoa dại bìm bìm mà haijin bất chợt bắt gặp.
LVT
