nằm nghe
đêm thẳng đứng
mưa rơi
(Đinh Trần Phương)
Tôi chắc rằng, ai cũng đã từng nghe mưa rơi trong đêm. Tiếng mưa lọt vào “cái nghe” mỗi người một khác. Từ đó, tâm hồn mỗi người liền hiện ra một cảnh giới.
Bài haiku của Đinh Trần Phương là một cảnh giới. Có điều đây là một cảnh giới vô không. Vâng, một cái không trống rỗng trên nền nhạc mưa của trời. Tôi đã từng có cái thú trùm chăn nghe mưa như thế. Tâm hồn thanh thoát, cô đơn và lãng mạn, không hạnh phúc gì bằng…
…“nằm nghe”, sau những mệt nhoài, bỏ ra ngoài những rối ren trần thế. Sự ly thoát đó, cho ta một chiều không gian. Từng hạt mưa “thẳng đứng” rơi đều.
Mưa rơi cũng chính là đêm rơi. Đêm “thẳng đứng” theo không gian hình học, nhưng được chứng minh bằng thơ. Tôi cho đây là câu thơ mới lạ, mang dấu ấn nội tại. Đêm không mênh mông, không tan loãng mà đêm thẳng đứng theo chiều rơi dọc của mưa, đã khiến cho câu thơ trở nên sâu thẳm; tạo một vách đứng hun hút trong không gian vô tận, và trong lòng người đọc.
Thơ haiku luôn để dành cho người đọc một khoảng trống. Hơn nữa là một khoảng không…
Cái không mênh mang trong bài thơ nhỏ này thật ghê gớm. Nó khiến cho hành giả cảm thấy vô cùng nhỏ bé trong chiều kích gợi mở. Nếu không nói rằng, cả vũ trụ được thu nhỏ trong một hạt mưa.
Và âm thanh của tiếng mưa mới là điều kỳ diệu. Đó là thứ âm thanh vang lên theo cấp số nhân, mà chỉ có sự linh cảm mới nghe được.
Cái nghe bằng vô thanh.
Quả thật, bài thơ bảy chữ vỏn vẹn, tinh tuyền, vượt ra ngoài mọi tưởng tượng, làm nên một vẻ đẹp kỳ vĩ của tiếng mưa, không có một bản hợp xướng nào ký âm được. Chỉ có haiku làm được công việc đó, như một nhà soạn nhạc thiên tài.
Có lẽ, sẽ có người giật mình mà hỏi lại chăng?
Đúng thế, thơ haiku hàm chứa trong nó những điều tác giả không hề nói ra, mà chỉ để cho người đọc cảm nhận mà thôi. Mà cảm nhận là tham gia vào tiến trình sáng tác, một phong cách tôn trọng người đọc cao vời…
Tuy nhiên, giá trị bài thơ đem lại không phải là những gì to tát, tác giả chỉ muốn bài thơ là một không gian, một tâm hồn an trú, thẩm thấu cuộc sống trong chính hương vị của nó: lặng lẽ cách thâm trầm…
N.T.N
