Những đường bay đa chiều- Mai Văn Phấn

alt

Sương khuya Hồ Tây-

Sâm cầm vụt cánh

trăng lay

2008

Bài thơ trên của tác giả Đinh Nhật Hạnh có hình thức gắn với Haiku truyền thống.Ông sử dụng danh từ làm chất liệu,giản lược các quan hệ từ,và đặc biệt kiếm chế cảm xúc cá nhân. Tính biệt lập giữa các hình ảnh sương khuya,sâm cầm trăng cho thấy ông cố ý dùng nghệ thuật tương phản ,đối lập các cặp phạm trù giữa tĩnh và động,giữa sáng và tối,giữa mơ hồ và hiện tiền…Trên nền tĩnh mịch sương khuya phủ kín bỗng xuất hiện sâm cầm vụt cánh bay ngang như một mảnh thiên thạch,làm người đọc như nghe rõ tiếng con chim vụt bay lên tựa mũi tên bật khỏi dây cung xuyên qua đêm tối.Sâm cầm và sương khuya ở đây đã biến thái,va đập trong một bầu không thanh vắng,làm nền sự sống sinh biến,đa dạng.Những hình ảnh trên nếu tách biệt ra sẽ không còn thần vía,hương sắc nữa nhưng khi tác giả xếp chúng cạnh nhau ,thậm chí có thể đảo vị trí của câu thơ trong bài,chúng bỗng tỏa ra những sóng từ.Chỉ có duy nhất Hồ Tây nhiễm sương khuya đứng yên làm nền,còn các hình ảnh khác đều biến ảo ,sống động,khó đoán định.Tự chim sâm cầm vụt cánh làm trăng lay hay trăng lay sương khuya làm sâm cầm chuyển động ? Cả ba hình ảnh này đều là những nhân duyên,khởi duyên của nhau,mở ra không gian rộng lớn bởi những biến thái trong đó,làm bạn đọc khó phân định rạch ròi cả ba hữu thể ấy cùng tương tác,hoán chuyển để tạo nên những động rộn mơ hồ trong một bầu không vừa yên tĩnh.Đọc bài thơ của Đinh Nhật Hạnh,tôi bỗng nhớ một bài thơ Hai-kư của Kobayashi ISSA –Nhật Bản (1768-1827) viết khi con gái qua đời:

Tsuyu no yo wa

tsuyu no yo nagara sari nagara

sari nagara

Thế giới giọt sương

Trong thế giới giọt sương

Lìa xa

(NguyễnVũ Quỳnh Như dịch)

The world of dew-

A world of dew it is indeed,

And yet,and yet…

Thế giới sương giá

Thế giới sương giá,quả vậy

Thế nhưng,thế nhưng…

( Thi Ca dịch)

Nỗi đau đớn,mất mát của Kobayashi được tan hòa vào hình ảnh của giọt sương giá lạnh,mong manh.Giọt sương là những giọt nước mắt long lanh của nhà thơ bao bọc lấy con gái đang lìa xa những nẻo đường trần thế ,và,cũng là hình bóng,vong hồn của người vùa từ giã cõi đời đang len qua biển người để ra đi vĩnh viễn.Hình bóng thi sĩ không xuất hiện cụ thể trong bài,nhưng bạn đọc có thể cảm nhận Kobayashi đã hóa thành vạn hữu,để vạn hữu mang nỗi đau tột cùng của ông.

Trong bài thơ của Đinh Nhật Hạnh,dù tác giả không hiện thân trong câu chữ,chi phối cảm xúc,hay dẫn dắt ý tưởng,nhưng người đọc vẫn thấy được thần thái ung dung tự tại của tác giả ,thấy được lẽ sống,niềm tin yêu của ông vào cuộc đời luôn tràn đầy cảm xúc và hy vọng .

Bài thơ như một bức tranh đêm,cho bạn đọc được chiêm ngưỡng bóng trăng,chim sâm cầm vụt sáng ,tạo những đường bay đa chiều trên nền sương khuya dầy đặc,mờ ảo.

Hải Phòng 23/1/2013

MVP

LỜI BẠT

“Trăng Bùa”Tập Haiku Việt 4 ngữ của Đinh Nhật Hạnh-Nxb Văn Học 2014

Bài viết khác

Tác giả: Haiku Việt