Mùa hạ- Haiku cổ điển Nhật Bản

1-Ngắm đại dương tháng Sáu

-Các vị Phật

trong hậu cung

SHIKI (1867-1902)

2-Một chiếc cuốc

đứng giữa đồng không

Nắng thế!

SHIKI

3-Quả núi

xa xa kia

nơi nắng ngày ngày tỏa đến

ISSA(1768-1872)

4-Trên mông tôi

những vết hằn

chiếc chiếu mới

ISSA

5-Một phần thôn dã

Cỏ dính đôi cùi tay tôi

thở nắng trời

Osuga OTSUJI (1881-1920)

6- Đảo tiếp đảo

Thông trên đảo

và tiếng gió mát

Matsuo SHIKI

7-Gió mát –

Thông reo

lấp đầy trời rỗng

Ueshima ONITSURA (1661-1738)

7-Tôi trật mông

về phía tượng Phật

Trăng mát mẻ

SHIKI

8- Trăng khuya

Như

một khối mát dịu

Yashuhara TEISHITSU (1601-1673)

9- Đèn tắt

những vì sao mát mẻ

luồn qua khe cửa sổ

Natsume SOSEKI (1865-1915)

10-Trong mắt nhìn

nghìn năm

Làn gió nam mát rợi

SHIKI

11-Mát thế

Tiếng chuông

ngay khi vừa mới thỉnh

BUSON (1716-1784)

12-Trong nơi mát mẻ

tôi nằm

ngủ quên

BASHO

13- Ta chẳng có gì

ngoài sự tĩnh tâm

cùng không khí mát

ISSA

14-Đêm ngắn

chú sâu giữ lại

những giọt sương đêm

BUSON

15-Đêm ngắn

con cua nấu cơm

bọt xùi trong đám sậy

BUSON

16-Đêm ngắn

còn bao ngày nữa

ta được sống đây?

SHIKI (mất năm 35 tuổi vì thổ huyết)

17-Đêm hè

tiếng guốc ta khua

vang bầu tĩnh lặng

BASHO

18-Vén chiếc rèm lên

chẳng thấy gì-

Mùa hè ra đi

Kakimoto TAE (1928-)

19-Thiu thiu ngủ

một đám mây đầu mùa

vương trên đầu gối

ISSA

20-Say mê

trời mùa hạ

Chư Phật quây quần

Hiroshe NAOTO (1929-)

20-Trong đầm khô cạn

nơi con trăn ở

nhiều mây tụ về

SHIKI*

Nếu mây sẽ thành mưa thì với loài rắn cũng vậy, sẽ phun mưa.Trong âm lịch,”Rắn –Nước-Được mùa” có mối liên quan như con Rồng.

21-Đáy vò –

dưới trăng mùa hạ

con bạch tuộc mơ màng

BASHO

22- Sợi dây câu

văng

chạm trăng mùa hạ

Chiyo -NI(1703-1775)

22-Trên sóng bạc đầu

gió nồm xanh**

tán phát ánh trăng

Oshima RYOTA (1718-1787)

**Ở Nhật Bản ,từ xanh (lơ)còn có nghĩa là màu xanh (lá cây) của thiên nhiên “Gió xanh” thổi mùa hạ qua lá cành.

23-Làn gió xanh** phương Đông

hình như

đánh bóng núi non

Aoki GETTO (1879-1849)

24-Gió xanh** –

Trong bát cháo loãng của ta

cánh mẫu đơn trắng

RYOKAN Taigu (1758-1831)

25-Gió trắng*** miền Nam

Phía sau tai em

thiếu thoa chút phấn

Hino SOJO (1901-1956)

***Sau cơn mưa,bầu trời lại trong trẻo.Gió cũng như mây, cùng màu trắng, không còn u ám nữa .

26-Gió dữ *mặt trời

như còn rung rung

trong tiếng chim cu

Kawahigashi HEKIGOTO (1873-1937)

*Gió từ phía mặt trời thổi khi trời đẹp nhưng thường mang theo dông tố.

27-Gió tắt

cỏ

mặc đồ tang

Aioigaki KAGIN(1898-1986)

28-Mưa bụi tháng 6

lối mòn

biến mất

BASHO

29-Cơn dông mùa hạ

gõ trống tới tấp

trên đầu đàn chép

SHIKI

30-Dưới màn mưa hạ

ngắn lại

chân cò

BASHO

31-Trần truồng

trên ngựa không yên

phi qua cơn dông

ISSA (1768-1827)

32-Dưới áo mưa

gió mùa ướt sũng

một dáng đàn bà

Akimoto FUJIO(1901-1977)

32-Dưới tia sét

tiếng những giọt sương

rơi trong khóm trúc

BUSON

33-Sấm và sét

cứ một tia chớp

chữa khỏi bệnh bao người

ISSA

34-Trong bàn tay tôi

rỗng không

ánh chớp trong đêm

Saito UMEKO (1929-?)

35-Đứng trước tia chớp

tuyệt vời thay

ai không hề biết gì *

BASHO

*Theo thiền học, ai tự nhận không biết gì tức là người đó thực sự có kiến thức

36- Một tiếng sấm giữa trời xanh

Một thoáng “Chân”

trong lòng người

Kato SHUSON(1905-1993)

37-Sau tiếng sấm

mây đêm

màu mát hơn

Hara SEKITEI (1886-1951)

38-Sáng mùa hè

sa mù đến

hình dáng một chiếc giày

Yotsuya RYU (1958-)

39-Cô đơn –

Sau màn bắn pháo hoa

một ngôi sao sa

SHIKI

40- Đêm tháng năm

thỉnh thoảng lại nghe

tiếng tre đánh rắm

Takarai KIKAKU (1661-1707)

41-Ngón tay em bé

mắc

một cầu vồng

Hino SOJO (1901-1956)

41-Trắng thế!

Những nét mặt

ngắm cầu vồng

HoshinoTATSUKO (1903-1984)

42- Thân già

lụ khụ

tôi vẫn sống qua mùa hè

Sumitaku KENSHIN (1861?-)

43-Kỷ niệm “Ngày thả bom” *

tôi lau tấm thân tàn

một sớm mai lành lặn

Ishida TOSEI(1920-?)

*Ngày Mỹ thả bom A xuống Tp Hiroshima năm 1945

44-Cỏ mượt mùa hè

một chiến binh

bị nung chảy thành caramen

Suzuki AKIRA (1935-?)

45-Cỏ dại mùa hè

đang run lên

giấc mơ chiến sĩ

BASHO

46-Giữa trảng cỏ cao mùa hạ

chỉ thấy nhấp nhô

ngọn gậy khách hành hương

Matsue SHIGEIORU (1596-1670)

47- Thẳm sâu-

thẳm sâu hơn nữa

chập chùng rặng núi xanh

Taneda SANTOKA (1882-1940)

48- Từng bước, từng bước

trong núi non mùa hạ-

Biển bỗng hiện ra

ISSA

49-Người hành khất kia

mang cả đất trời

thay tấm áo mùa hè

Takarai KIKAKU(1661-1707)

50-Say giấc ngủ trưa

mặc cho

nước suối giã gạo

ISSA

51-Trong cõi bồng bềnh này

hãy làm sư phụ –

Tha hồ ngủ trưa

Natsume SOSEKI (1865-1915)

53-Chiều hôm mát mẻ

Người kia đâu biết

tiếng chuông kia báo tử đời mình

ISSA

54- Chiều hôm mát mẻ

Người nọ biết

tiếng chuông báo tử đời mình

ISSA

55- Cắt rơm

dưới ánh sao mờ

liềm tôi chạm một ngôi mộ

Hiramatsu YOSHIKO (1932-)

56-Họ hong phơi

trên sào

áo quần người đã khuất

Morikawa KYOROKU (1656-1715)

57-Trong vô biên xanh

răng em bé

nhú

Nakamura KUSATAO (1901-1983)

58- “Đó là một mùa hè gầy guộc”

Nàng trả lời tôi

trước khi nước mắt ngắn dài

Kitamura KIGIN*(1624- 1705) Thầy dạy thơ đầu tiên của BASHO)

59-Dòng nước xưa

chẳng còn dấu vết

nơi tôi đã cùng bơi với nàng

Yamaguchi SEISHI (1901-1994)

60-Một con chép nhảy

nước lại lặng tờ-

Tiếng chim cu gáy

Ikenishi GONSUI (1650-1722)

61-Nơi con cu gáy

vừa mới biến mất

Một hòn đảo nhô

BASHO

62-Trên trời

tiếng chim gáy và sơn ca

giao thoa

Mukai KYORAI (1651-1704)

63-Tiếng ho khan

của một mục sư

lẫn tiếng cu gáy

BUSON

64-Này cu gáy,

Cậu tăng thêm

nỗi cô đơn của ta

BASHO

65-Này cu gáy!

đoạn kết của em

Ta sẽ nghe trên xứ sở Bóng đêm

(Vô danh) Tương truyền bài này của một tử tù đợi giờ hành quyết.

66- Con bọ chét quỷ sứ này!

nhờ tay ta

thành Đức Phật!*

Kobayashi ISSA

*Thành Đức Phật ngoài nghĩa văn học còn có nghĩa là chết

.67-Cũng từ miệng này

vừa nhai bọ chét

Ta tụng ca Phật Đà

ISSA

68- Thương thay

bọ chét lều ta

chúng sẽ chóng gầy thôi!

ISSA

69-Bị bọ chét cắn

có phải vậy không ?

Giấc mơ đao kiếm!

Takarai KIKAKU ()

70-Tha cho nó đi !

Con ruồi tội nghiệp

chắp tay, chắp chân

ISSA

71-Mỉm cười-

đức Phật chỉ tay một con mòng

đang đánh rắm

ISSA

72-Một người

một con ruồi

trong căn phòng rộng

.ISSA

73-Thế giới tốt lành

một con ruồi khác

sà đậu bát cơm

ISSA

74-Mải giết con ruồi

tôi làm thương tổn

một bông hoa thơm

ISSA

75-Đập nát con ruồi

tôi muốn

diệt sạch

Natsume SEIBI (1749-1816)

76- Sánh ngang Đức Phật

tôi mặc cho bầy muỗi xuân phân

tha hồ đốt

Ôtomo OEMARU (1719-1805)

77-Đôi gò bồng đảo

tuyệt trần

–Một con muỗi

Ozaki HOSAI (1885-1926)

77-Bị đánh đau

con cá gỗ

khạc ra một bầy muỗi trưa

Natsume SOSEKI(1865-1925)*

Con cá gỗ trong bài là chiếc mõ gỗ hình cá treo ở đền chùa.

78-Trong giếng cũ

con cá nào đớp muỗi

nước vang tiếng huyền

BUSON

79-Tôi ném con cánh cam

vào

thẳm sâu bóng tối

Takahama KYOSHI (1874-1959)

80-Bay rồi

con đom đóm đầu tiên –

Gió trong tay tôi

ISSA

81- Tiếng ngựa đánh rắm

làm mình tỉnh giấc

thấy đàn đóm bay

ISSA

82-Bị trẻ rượt bắt

con đom đóm nhỏ

ẩn nhờ ánh trăng

Oshima RYOTA (1718-1787)

83-Cho kẻ đuổi bắt

đom đóm tặng

ánh sáng mình

Ôtomo OEMARU (1719-1805)

84-Trên ống tay áo tôi

nó lấy lại sức –

đom đóm bay rồi

ISSA

85-Một lồng đom đóm

cho bé ốm chơi –

Hiu quạnh

Oshima RYOTA (1718-1787)

86- Trong mùng,

nàng thiu thiu ngủ –

Giữa đàn đom đóm bay

SHIKI

87-Đom đóm,

Ô kìa đom đóm!

trên sông đêm trôi

Chiyô NI(1703-1775)

88-Nước đông pha lê –

Đuốc đom đóm tắt

còn gì nữa đâu!

Chiyo -NI (Bài từ thế )

89-.Dính vào

lông sói

một con đom đóm

Kaneko TOTA (1919-?)

90-Trên mặt đất

chú ve đầu tiên

bò trong sương mai

Naito MEISETSU (1847-1926)

91-Trên cùng một cây

giữa đồng mênh mông

đàn ve họp hội

SHIKI

92-Lặng như tờ-

Tiếng ve

khoan đá

BASHO

93-Trong lòng tăm tối

Tôi đuổi bắt

đom đóm

Kawahara BIWAO (1930-?)

94-Trên ngọn cỏ

trước bầu trời vô tận

một con kiến nhỏ

Ozaki HOSAI (1885-1926)

95-Chiều lặng yên

Đất cằn khô cháy

đàn kiến đang cày

Nakadai SHUNREI (1908-?)

99-Đàn ve sắp chết

vậy mà tiếng kêu

chẳng nói lên gì

BASHO

100-Tôi đang khổ đau

Ve kêu râm ran

ngược thời xa vắng

Sumitaku KENSHIN (1967-1987)

101-Trước căn nhà hoang

con ve ra rả

Tia nắng cuối cùng

SHIKI

102-Chập choạng

một con cóc

nôn thốc vầng trăng

ISSA

103-Cửa là bó củi

thay vì cái khóa

Con sên

ISSA

104-Vòng xoáy vỏ ốc

cứ nhanh dần lên –

Con sên

Yamaguchi SEISHI (1901-1994)

105-Dưới trăng đầu hôm

Vai trần

một chú ốc sên

ISSA

106-Nào leo chậm thôi!

Này chú sên nhỏ,

đỉnh Phú Sỹ rồi!

ISSA

107-Theo cách cậu leo

Sên này!

liệu rồi thành Phật ?

ISSA

108-Con rắn đi rồi

ánh mắt trong cỏ

vẫn trừng nhìn tôi

Takahama KYOSHI (1874-1959)

109-Chẳng còn dấu vết

kẻ đã lẻn vào

khu rừng mùa hạ

ISSA

110-Hoa mẫu đơn

xua mây ra

xa hàng trăm dặm

BUSON

111-Chén sakê

tôi đặt một chốc

giữa chùm mẫu đơn

ISSA

112-Bông mẫu đơn nở

khạc ra

cầu vồng

BUSON

113- Bên ngọn nến

bông mẫu đơn

lặng lẽ

Morikawa KYOROKU (1656-1715)

114-Tôi hái hoa mẫu đơn-

Vườn nhà

trống trải

Takahama KYOSHI (1874-1959)

115-Hoa bìm bìm

khép cánh ban mai

Hận người

Chiyo-NI

116-Sợi cỏ đuôi diều

vướng víu chân tôi

buộc thay giây dép

BASHO

117-Tỉnh được cơn mê này

Tôi sẽ thấy tím

màu hoa diên vĩ *

Ogawa SHUSIKI (Nữ)(1669-1725)

Đây là thơ tuyệt mệnh trên giường bệnh của tác giả.”Nếu như đời chỉ là giấc mộng,một ảo ảnh thì“CHẾT”lại hứa hẹn sự thức tỉnh một ánh sáng rực rỡ hơn –như màu tím hoa diên vĩ-màu tím truyền thống gắn liền với đời thiếu nữ.

118-Từ màu tím đám mây

đến màu tím hoa diên vĩ,

tâm tư mình miên man

CHIYO –NI(1703-1775)

Bài thơ này liên tưởng nỗi đau buồn xót xa của tác giả vừa mất mẹ.Màu tím khói lò hỏa táng gợi đến màu tím hoa cà của hoa Diên vĩ –màu họa tiết Kimono ưa thích của thiếu nữ đất Phù Tang.

119- Hoa huệ rừng

nhụy tỏa hương

ngấm thơm đôi vú em

Ijima HARUKO (1921-2000)

120-Trên bông cẩm chướng

Một con bướm trắng

hay lạc một linh hồn

SHIKI

121-Con rắn lẩn rồi

Hòn núi lặng tờ

hoa huệ im phăng phắc

SHIKI