ISSA MÙA XUÂN
*(1763-1827)*
HAIKƯ CỔ ĐIỂN
Thế giới sương
là thế giới của sương
Vậy mà, vậy mà…
***
Đừng bao giờ quên!
-Ta vừa ngắm hoa
vừa sa địa ngục
Hai khúc haikư nổi tiếng này của ISSA, chỉ riêng mình chúng đã nói lên nghệ thuật đậm vị thiền và cuộc đời chất chứa bao tầng gian nan, thử thách của thi hào nước Nhật có số phận bị đọa đày, bi thảm nhất trên đời.Cùng với Basho,Buson,Ryokai,Kikaku và Shiki- ông là một trong các vị Đại sư của thể thơ haikư cổ điển mà tiêu điểm là:”Khước từ cảm giác huyền diệu của vô lượng,từ đó nảy sinh hiện tượng”.
Tiếng ve đầu tiên
–Đời sao ác
ác! …ác!
*
-Này bò,này cười
lên hai rồi nhóc!
Sáng mùa xuân này
Quãng đời 64 năm của thi hào ISSA hầu như chưa có một ngày hạnh phúc trọn vẹn.Lên 4 tuổi đã mồ côi mẹ .Bố tái giá.Không thể để cháu ở chung với dì ghẻ nanh nọc và ông bố nhu nhược, bà nội phải đem cháu về nuôi.Năm 14t, bà nội mất,cậu bé mồ côi phải tha phương cầu thực.Mãi khi đã hơn 40 tuổi,về thọ tang bố,nhờ người bạn cũ lo lót mới được chia một gian nhà kho không có cửa đến nỗi khi ông lâm chung tuyết phủ kín đôi chân trần.Nghèo.Khổ đến cùng cực.5 đời vợ,4 con đều chết yểu.Con gái sau cùng mồ côi cha từ khi mẹ còn mang thai 6 tháng.Vậy mà thật kỳ diệu,cho đến nay cũng chưa ai lý giải sức mạnh tinh thần nào khiến trí tuệ ông minh triết,thi lực siêu dồi dào đã để lại cho hậu thế khoảng 3 vạn khúc Haikư tuyệt diệu.Hình như trong những áng khúc haikư để lại không hề có trách móc,oán hận,than thân tủi phận trong hoàn cảnh bị dập vùi, bóc lột khiến ông điêu đứng trọn đời, ngay cả nỗi đau da diết nhất do đói nghèo tật bệnh mà cả 5 đời vợ cũng không cho ông nổi một niềm vui gia đình trước khi từ thế!Thật đọa đầy sao một kiếp người.
Haikuviet.com xin trân trọng giới thiệu
61 khúc Haikư mùa Xuân của Đại sư ISSA, một tài năng, một nhân cách siêu việt
Bài 1-
“Em lại trở về đây”
Én vừa hót phải không
cậu én?
Bài 2-
Bay từ quầng trăng
mùa Xuân
vừa đến
Bài 3-St 1823
Xuân vừa sang
sau một thời khờ dại
Mình ngốc nghếch lại lăn vào
Bài 4-
“Chúng ta chẳng bao giờ trở lại!”
Nói rồi
đàn ngỗng trời bay đi
*Bài 5- St 1819
Nào,
lại chơi với tớ
– Sẻ con côi cút ơi!
*Bài 6- St 1819
“Kìa !sẻ con bé bỏng,
Xê ra,xê ra
Bác ngựa đến kìa!
*Bài 7-St 1821
Ném quả bóng
vu vơ
trúng ngay chim sơn ca
*Bài 8-
Trong làn gió xuân
vẫn cầm đôi đũa
em bé ngủ say
*Bài 9-
Kìa tuyết tan rồi
Làng đầy
bọn nhóc
*Bài 10- St 1819
-Này bò!này cười!
Lên 2
rồi nhóc!
*Bài 11-
Cậu em tinh quái
Bút vẽ cầm tay
lần đầu họa sỹ
*Bài 12-
Trên đu, em bé
một cành anh đào
cầm tay
*Bài 13-
Vẫn giữ cánh diều
ngủ say,
nhóc con bé bỏng
*Một số bài ông viết về các con đứa trước ,đứa sau đều chết yểu.
Bài 14-
Trong ánh lửa
rực trên đồi ,
chiếc thuyền ai xuôi
Bài 15
Thành phố quê hương
dẫu đẹp màn sương
vẫn còn ọp oẹp
Bài 16-
Quả là khiêu khích
anh đào nở hoa
ngay bên túp lều
Bài 17-
Mưa xuân
bầy vịt trời đói meo
luôn mồm quạc quạc
Bài 18-
Đêm trăng
lũ ốc khóc
trong nồi
Bài 19-
Luộc rau
ngay trong suối khoáng
Mưa xuân
Bài 20-
Đàn én chiều hôm
dự đoán ngày mai
phần tôi chẳng có
Bài 21-
Hương hoa mơ
dành riêng cho khách
lách cách chén trà cụng nhau
Bài 22-
Đúng thế!
Chính tôi đã trèo
bẻ cành anh đào dại ấy
Bài 23-
Cánh đồng hoa cải vàng
tận cùng tít tắp
dưới chân núi Phú Sỹ
Bài 24-
Trong làn sương
hoa cải dầu
thấp thoáng
Bài 25-
Hoa anh đào dại
có người bảo vệ
là tượng Phật đá
Bài 26-
Hòa lẫn
hoa cải dầu
khói loang từ núi Asama
Bài 27-
Cánh anh đào rụng
con ếch đợi
há mồm
Bài 28-
Ánh dương tà tà lặn-
Cô bạn lỉnh đâu rồi
Ình oàng ếch gọi
Bài 29
-Thế gian là vậy
ngay đời bướm thôi
vẫn thường bận rộn
Bài 30-
“Bất luận đi phương nào
Vận may đi theo đấy”
Ếch kêu thế phải không?
Bài 31-
Nắng ấm lung linh –
“Có chuyện gì vậy?”
Ngủ mơ, tiếng mèo
Bài 32-
Vẻ thoải mái vô tư
con cóc
nhìn rặng núi
Bài 33-
Trên thuyền
một chú ngựa ngất ngưởng
Mưa xuân
Bài 34-
“Trên đời gì cũng tốt!”
đội ngũ xếp sẵn sàng
Nhà ếch
Bài 35-
Này ếch còm nhom
đừng mặc nó đánh
– ISSA đây rồi!
Bài 36-
Chỗ này
ướt sũng
Một ngọn núi xuân
Bài 37-
Mặc cho ngáp vặt
vang khúc dân ca
các chị hái chè
Bài 38-
Trái tim Thần xá tội
trong rặng liễu
đung đưa
Bài 39-
Trong làn gió xuân
xe tôi bò kéo
đến đền Zenko
Bài 40-
Từ phía mờ xa
thánh thiện
Mặt trời mọc ở Miwa
Bài 41-
Nằm ngủ bên nhau
một con bướm nhỏ,
một chú mèo con ,cùng nhà sư nữa
Bài 42-
Mùa xuân trong thinh không
tuyết đọng măng tre trúc
lô nhô
Bài 43-
Hướng về
phương năm mới
một đầu lân múa vờn
Bài 44-
Uốn mình trên lưng ngựa
luồn giữa cờ đuôi nheo
làn gió xuân đầu mùa
Bài 45-
Nến thắp sáng trưng
phía sau cỏ trúc
–Lễ hội búp bê
Bài 46-
Hạnh phúc của tôi
không to ,không nhỏ
ngày đầu năm này
Bài 47-
Ra vẻ như vừa cống hiến
hoa cho cả địa cầu –
Dãy hàng rào cây tươi
Bài 48-
Ung dung ,thư thái
một gốc mai rừng
giữa lùm bụi gai
Bài 49-
Một gốc bạch mai
tách biệt với đời
nở trên đỉnh núi
Bài 50-
Tung ra từ dòng thác
cho dẫu ngắm thật gần
mây hoa anh đào ẩn hiện
Bài 51-
Còn lâu mai mới ra hoa,
cao hai, ba thước
tuyết dày tháng ba
Bài 52-
Vừa dài, vừa hẹp
hây hẩy gió xuân
”Dốc núi Đàn bà”
Bài 53-
Chỉ vì thích thú
ngựa
ngậm hoa đào
Bài 54-
-Một cánh hoa mơ
đội đầu thay mũ
Con ếch ì oàm
Bài 55-
Từng cặp đối đầu
hùng hồn tranh luận
Họ ếch mùa Xuân.
Bài 56-
Vẫn ngồi bình thản
một chú ếch con
khi ngựa ngửi hơi
Bài 57-
Thưởng làn gió xuân
họ hàng nhà khỉ
tắm suối khoáng nóng
Bài 58-
Đêm nay trăng quầng
Thiên đường nhã nhạc
ai đó vừa nghe
Bài 59-
Gió xuân hây hẩy
đôi khi cũng thấy
mặt trăng cuối ngày
Bài 60-
Ngay khi nhặt từng hạt thóc
tệ hại thay
gà con tranh cướp nhau
Bài 61-
Con bướm ngủ say
cánh tay tôi
làm gối
…
Tủ sách dịch Haikư Nhật Bản & Thế giới
Đinh Nhật Hạnh& ĐinhTrần Phương
Trích dịch :”The Heart of Issa”-Taka.Saito
Ngõ bằng lăng – Hà Nội– Ngày 1-2-2019
