Lời giới thiệu
Như chúng tôi đã có lần thưa,năm nay Haikư Việt sẽ tập trung giới thiệu thân thế và sự nghiệp của 2 Đại thụ Haikư cổ điển Nhật bản Matsuo Basho và Buson.Đầu năm 2018 Website haikuviet đã trân trọng giới thiệu thi phẩm Mùa Xuân gồm hàng trăm bài của hai vị .Tuần tự theo mùa ,lần này xin đăng 92 khúc tiếp tục mạch thơ Mùa Hạ trong số này của Đại sư Haikư kiêm Đại họa sư BUSON (1716-1784)-người đặc biệt có 2 họ và 25 bút danh , có đời tư ổn định hạnh phúc nhất trong 4 Đại thụ của nền Haikư cổ điển.Mạch thơ ông thư thái,uyển chuyển ,nhẹ nhàng thủ thỉ ,đầy lạc quan thi vị ,có thơ trong họa ,có họa trong thơ …
Hà Nội 23/5/2018
Đinh Nhật Hạnh
BUSON TANAGUCHI- YOSA (1716-1783)
MÙA HẠ
01-Mát mẻ –
Chảy qua kinh đô từ phía Bắc
một dòng sông
02-Chỉ sau một đêm ngắn ngủi
Nước dâng 2 tấc
trên dòng sông Ôi
03-Trận mưa xuân sớm
tạo dòng sông không tên
dữ dằn
04-Đêm ngắn
tối tăm
Dòng sông Ôi trôi
05-Gió chiều hôm
dưới chân cò
bập bềnh sóng nước
06-Sau một đêm ngắn
tối mò
Hồ Niô biến mất
07-Lội sông mùa hạ
tuyệt vời thay
-Dép rơm xách tay
08-Chảy trên thế gian
liệu đà hóa đục –
Hỡi làn suối trong?
09-Cần chi hoa lá
–Chỉ cần câycối ẩn mình
chim tu hú ước
09-Con tu hú nhỏ
bám chặt quan tài
giữa bao lớp mây
10-Con tu hú non
bay chéo
qua Đền Heian
11-Có con tu hú non
mơ thăm kinh đô-
Mong ước hão huyền
12-Tiếng chim tu hú
chẳng dở ,chẳng hay
Thật vậy!
13-Cơn giông chiều tối
bám chắc ngọn cỏ
bầy sẻ trong làng
14-Dãy núi mùa hè
bao quanh Kyôtô
cánh cò liệng trắng
15-Hoa đỏ tưng bừng-
Hôm nay lặng tiếng
em bé ốm rồi
16-Sét đánh
ngôi nhà tranh bốc cháy
Hoa dưa nở vàng
17-Cơn mưa tháng 5
Hướng ra sông rộng
có hai mái nhà
18-Lấp sau rặng cây
một lá cờ hiệu
treo trước nhà quan
19-Hương muỗi đốt rồi-
Quán trọ thoải mái
ngọn cỏ trăng vờn
20-Cây anh đào trĩu quả
chẳng nhà sư nào dưới gốc
cho quả chín rụng vào
21-Mơ quả còn xanh
qua làn mưa bụi –
Khói bếp cơm chiều
22-Trong chậu nước
chen chúc nhau
nào dưa chuột,nào cà dái dê
23-Chiếc cáng bệnh nhân
đi dọc theo
những chùm mây
24-Trái tim khổ đau
ta leo lên đồi
Tầm xuân nở rộ
25-Có một bà góa
vẻ mặt u sầu
tay phe phẩy quạt
26-Tôi nhìn sướng mắt
chiếc quạt người yêu
màu trắng tinh khôi
27-Ngắt bông mẫu đơn
Lòng tôi xa xót
chiều nay
28-Ngày lễ Thay Áo mùa hè*
Lòng tôi
làn sương phù du bao phủ
*Ở Nhật đầu mùa hè có ngày lễ thay trang phục nhẹ
thay áo quần dầy cộp mùa đông -xuân giá rét.
29-Vụ mùa lúa mạch
bộ mặt cô đơn
một bà điên dại
30-Vồ con đom đóm trong tay
lòng tôi
bỗng tối sầm
31-Cuộc tình tạm bợ
vừa mới đêm nay-
Mùa hè thay áo
32-Sau vài nháy mắt
một giấc ngủ trưa
và chiếc quạt tay
33-“ Này bông sen trắng , ta sẽ hái đây!”
Sư ông băn khoăn
Nhìn kìa,điệu bộ !
34-Kìa ! Mẩu thuốc lá
cháy trên lá sen –
Bông sen chứng kiến
35-Đêm ngắn-
một bông trà rụng
vào giếng cạn khô
36-Cánh hoa mẫu đơn*
một số rơi rụng
xếp chồng lên nhau
*Mẫu đơn NB nhiều màu rất đẹp và thơm ,dòng phù dung rất được
quý chuộng.Rất khác với mẫu đơn (bông trang) quê mình.
37-Lặng thinh, cô quạnh
vắng khách tham quan
Hoa mẫu đơn một mình
38-Sau khi tàn rụng
vẫn giữ dáng hình
một bông mẫu đơn
39-Hoa dành dành
chỉ nở
nơi cớm nắng
40-Lánh mặt mọi người
có con đom đóm
nấp dưới lá sồi
41-Đêm ngắn
các vũng nước còn lưu lại
mảnh trăng
42-Vuột qua khỏi lưới chài
vuột cả luôn giây chão-
Đáy nước một vầng trăng
43-Phải vì giữ rịt bóng đêm
nên đêm chóng sáng
Hỡi hòn Nam sơn?
44-Hôm nay,bằng mọi cách
dẫu cô dâu vắng nhà
Ta vẫn đi cấy lúa!
45-Một sư ông khó tính
giẫm lên gạo vãi rơi
vừa đi khuyến cúng về
46-Mắt trợn ngược
một sư ông đi qua
Chim cồng cộc đang bắt cá dưới sông
47-Cạnh miếu bên đường
một người quá cố –
Lúa mạch đang mùa
48-Tiết trời mát mẻ
từ
tiếng chuông vang
49-Đánh cá bằng chim cồng cộc
xem xong tôi về nhà
Tượng Phật trong quán trọ
50-Không mua hàng lụa
cà nhà nghiêm trang –
Lễ thay áo mùa Hè
51-Để lại xâu cá bột
trước cổng nhà tôi ban đêm
không vào chỉ ghé qua
52-Dẫu cho ruồng rẫy, chia lìa
Vợ chồng dành dụm
cho Lễ hội Thay áo mùa hè hàng năm
53- Năm ngoái cụ cao niên nhất
kể lại Lễ Thay áo mùa Hè
ngày xưa
54-Trên bãi cỏ
sau lễ hội ,trời mưa
Ngựa xe nườm nượp
55-Cuốc bộ, rồi cuốc bộ
còn phải đi thật xa
qua bao cánh đồng khô mùa hạ
56-Một ngày dài
trong làng không có cáng*
Bụi mùa gặt lúa mạch bay
*Ngày xưa, phương tiện đi lại trên bộ ngoài đôi chân ra
chỉ có ngựa , xe ngựa hay cáng và kiệu.
57-Đi qua miền hoang vu
Mây bay
sà xuống lộ
58-Lễ Thay Áo mùa hè
Du khách qua đồng xanh
–Những chấm trắng li ti
59-Kinh chưa!
Cây lá lặng như tờ
Cánh rừng xanh mùa hạ
60-Ánh đèn qua cửa sổ
những cành lá non tơ
đang vươn lên tít ngọn
61-Một cây tre nổ *
phía ngoài dậu thưa
rào che vườn quýt
*Vào mùa hè nắng nhất ,tre nứa không chịu nổi độ nóng, thỉnh thoảng nổ dòn như pháo.
62-Lá sen chứa đựng
gương trời
nước mưa
63-Nơi đây
giờ vàng hoa cải
Xưa -tốt đồng lúa xanh
64-Lá xanh
Nước bạc
bông lúa mạch chuyển màu vàng
65-Đêm hè ngắn ngủi
những mầm sậy đáy nước
tua tủa trồi lên
66-Tiếng đục đá
được tắm mát
trong dòng suối trong
67-Dòng nước trong veo
hai người hì hục tát
Khuấy đục mất rồi
68-Khi xa khi gần –
Âm vang dòng thác
lá rừng xanh non
69-Giẫm lên bóng mình
ngay trong vũng nước
Mát lạnh ,tỉnh người
70-Một ngày mưa
bóng đêm ập xuống
Đồng bông nở hoa
71- Ban mai quang mây
giọt giọt mưa rơi
trên cây ớt đỏ
72-Ao sen-
Gió từ đồng lúa
lật ngửa lá sen tơ
73-Ngọn nồm nam
trên biển lúa mơn man
không tiếng động, tìm đến chỗ tôi nằm
74- Chuông khua
ồn ã-
Phũ phàng đời hoa
75-Vắng bóng quạ bay
nguồn nước cũng xa
Tiếng ve ra rả
76-Ngôi đền đỉnh núi
vững vàng, đáng tin
Lá non mơn mởn
77-Rón rén, ngập ngừng-
Bước giày không tiếng
thảm rêu đơm hoa
78-Giải phướn hình cá chép
trên lâu đài Hỉkônô
Một làn mây đậu
79-Bìm bìm
nở hoa
ngay trước mõm con bò còm cõi
80-Từ KYÔTÔ
hoa diên vĩ nở
một màu thanh thiên
81-Bình hoa cũ-
Ngát hương xưa
ta hầu đã quên rồi
82-Đêm vắn
Sương lấm tấm
đọng lưng sâu
83-Thả đàn đom đóm
vào mùng
Ôi! hoành tráng chưa !
84-Đụng bếp lò dưới dậu
Chú cóc
lảng ra xa
85-Kiến rừng
bò rõ nét
trên bông bạch mẫu đơn
86-Con dơi
tìm chỗ ẩn
trong chiếc dù rách bươm
87-Cành hoa khô thơm
buồng tắm che màn
nàng mặc gió mơn man
88- Cô gái vừa ly hôn
giẫm chân trên ruộng bùn
cấy lúa
89-Nhìn quả mơ xanh
người đẹp
chau mày
90-Sáng suốt thay
quán trà mở nơi này
cánh rừng mùa hạ
91- Tiết trời mát mẻ
từ
tiếng chuông ngân
92-Nhận lời tỷ thí
hai nhà sư giang hồ quần thảo
trên cánh đồng khô
***
THAM KHẢO
The heart of Buson-Takofumi Saito –W.R.Nelson
TỦ SÁCH DỊCH HAIKƯ NHẬT BẢN & THẾ GIỚI
Đinh Nhật Hạnh – Đinh Trần Phương
