01-Mùa xuân này trong lều tôi
-không có gì
-không thiếu gì
YamaguchiSodo (1642-1716)
02-Xuân vừa sang-
43 *tuổi tôi vẫn ngồi đó
trước bát cơm không
Kobayashi Issa (1763-1827)
*Ngày xưa,ở Nhật Bản tuổi 40 là năm hạn lớn,
Vì số 4 và chữ Tử là đồng âm.Người ta rất kiêng.
03- Tôi rửa chân
Chậu nước tràn
như mùa xuân
Buson (1716-1783)
04- Xuân đầu tiên
mưa đang giọt giọt
trên cành cây trụi
Takahama Kyoshi (1874-1959)
05-Mấy viên thuốc tễ
trên giường bệnh tôi
Xuân hồi sinh
Masaoka Shiki (1867-1902)
06-Cô đơn
Xuân lạnh
chẳng gì hơn
Uemura Sengyo (1921-1996)
07-Sớm xuân
chiếc bóng tôi
cũng đầy sinh lực
Shiki
08-Sáng nay
mặt trời vọt lên
từ đầu con cá trích
Buson
Minh họa bài thơ này,nhà thơ- họa sĩ vẽ con cá trích đầu hướng lên trên
Ông hướng về nguồn cội chữ Nhật bản mà mẫu tự đều tượng hình.
09-Ngày xuân
chỉ một vũng nước
lưu bóng chiều tà
ISSA
10- Nắng xuân
mùi hương tóc ấy
trong thang máy này
Imazumi Ugai (1883-1959)
11- Trên bãi cát
theo từng dấu chân đi
mùa xuân trải dài
Shiki
12-Một mình *
tôi chuốt vần thơ
trong ánh ngày nấn ná
Takayama KYOSHI (1874-1959)
Bài thơ gây xúc động,ám chỉ 2 nhà thơ:SHIKI (thầy cũ) và bạn K.HAKIGOTO
mà ông rất gắn bó vừa rất mâu thuẫn-đều đã mất.Chỉ còn lại một mình.
13- Không có cầu –
Ngày nằm dài
trên làn nước xuân
BUSON
14-Suốt dọc sông
chẳng có một cây cầu
hôm nay dài vô tận
SHIKI
15-Người ta già đi
dẫu ngày dài
nguồn nước mắt
ISSA*
Ông là nhà thơ có số phận bi thảm nhất mà chúng tôi sẽ giới thiệu chuyên đề.
16-Thuyền và bờ
đáp ứng nhau
trong ngày dài
SHIKI
17-Trên mặt sông
từng làn sóng lụa
-Mưa xuân
RYOKAN (1758-1831)
18-Mưa xuân
Ao và sông
tiếp nối nhau
SHIKI
19-Trên vai
tượng Đại Phật
tuyết tan
SHIKI
20-Chân núi
dưới mặt trời độ lượng
–Một giãy mồ
Taneda SANTOKA (1882-1940)
21-Giẫm lên cây xanh-
Tôi giẫm
một giải mây
Kawabata BOSHA(1900-1941)
22- Huýt sáo liên hồi
-Sáng nay
Trong rừng cây lên xanh
Ozaki HOSAI (1835-1925)
23-Sợi giây diều
giữa trời mất hút
rõ lằn trên tay
Yamaguchi SEISHI (1901-1994)
24-Thủy triều xuân
Thân tôi
vang vang tiếng còi tàu
Yamaguchi SEISHI
25-Tiếng kéo-
người bán hoa
thức tôi dậy muộn
Ozaki HOSAI (1885-1925)
26-Lại rơi xuống đất
cánh diều giấy
lạc linh hồn
Kobota RUHONTA (1881-1925)
27-Họ cày ruộng
ngay cả giải mây im lìm
cũng đã bay đi
BUSON
28-Với giọng hót màu vàng*
Họa mi
gọi mẹ cha
ISSA
*Màu vàng chỉ tâm trạng gắt gỏng,giận dõi
29-Ngày dài lê thê
lại sao quá ngắn
với tiếng hót sơn ca
BASHO
29-Một bóng sơn ca vút lên
-Tôi thở sương mù
vút lên tầng mây
SHIKI
30-Tôi hắt xì hơi
và không thấy nữa!
Sơn ca bay rồi
Yoko YAYU (1702-1783)
31-Trong đồng cải dầu
lũ sẻ giả vờ
như đang ngắm hoa
BASHO
32-Từng đàn ngỗng trời
Cánh đồng trước cửa
dường như xa xôi
BUSON
33-Cánh đồng mênh mông
chỉ một tiếng chim trĩ *
ngập tràn
SHIKI
*Chim trĩ ở Nhật Bản là biểu tượng của tình mẫu tử.
Chúng nổi tiếng là dũng cảm ,gan góc bảo vệ con mình.
34- Chiều xuân
Nến nối nến
ngọn lửa chuyền
BUSON
35-Xuân dịu êm
Nơi tận cùng
màu trời
Iida DAKOTSU (1885-1962)
36- Trên các ngọn núi tháng Tư
bao nhiêu hài cốt chôn vùi
Hư danh
Takahama KYOSHI
37-Mùa xuân đang qua,
chầm chậm, ngại ngần
giữa những cây Anh đào nở muộn
BUSON
38-Ngày xuân trôi nhanh
trên chiếc hòm
đựng hài cốt**
Seifu NI (1732-1814)
** Tác giả mất đứa con trai yêu quý Kanshi.Từ đó ,đau khổ quật ngã bà
suốt đời.Và nỗi đau xé ruột khi nhìn chiếc hòm đựng hài cốt con mình.
40- Mùa xuân đang qua
Chim chóc kêu than
mắt cá đẫm lệ
BASHO
41-Tiếng rái cá
dâng trăng chiều hôm
cá
Yoshido TOYO (1892-1956)
42- Tuổi trăng ?
Theo tôi là 13*
-Xuýt xoát,thế thôi!
ISSA
*Ở Nhật Bản ngày xưa ,người ta thích ngắm trăng-không phải đợi
đúng đêm Rằm mà thường chọn đêm 12,13 trăng chưa tròn hẳn.
43-Ánh trăng mờ ảo
con ếch làm đục
cả nước và trời
BUSON
44- Phía hạ lưu –
Tiếng vó chài ai tung
dưới trăng mờ ảo
Tan TAIJI (1709-1771)
45- Dưới trăng mơ màng
Bóng hoa
Bóng đàn bà
Natsume SOSEKI (1865- 1915)
46- Những ngày mù sương
các Nữ thần Sông
thấy chăng trống trải ?
ISSA
47- Trên bãi cỏ xanh
buồn rơi trở lại
Nắng mùa lên hanh
Natsume SOSEKI (1865-1915)
48- Trong sương xuân
cánh bay trắng
một côn trùng không tên
BUSON
49- Trong hơi nóng hun hút
vài lỗ để lại
do gậy chống lên chùa
ISSA
50- Gió êm ru
trong màu xanh nghìn quả đồi
một ngôi chùa lẻ loi
SHIKI
51- Mưa xuân
Trước cổng
lạch bạch một con vịt
ISSA
52-Nắng chiều xuân
Lướt qua trên đuôi
một con chim trĩ
BUSON
53- Trên hình thánh thiện
con én
thả một hòn phân
BUSON
54- Từ cánh mũi tượng Đại Phật
Vụt bay ra
con én
ISSA
55- Chiều, chim én bay-
Lại ngày mai nữa
biết làm gì đây !
ISSA
56- Tim tôi thình thịch-
Như một đợt sóng
đàn chim én bay
Yotsuya RYO (1958- )
57- Say tình
chú mèo để quên hột cơm
dính trên ria mép
Tan TAIJI (1709-1771)
58-Hoảng loạn-
Cầu thang đổ sụp
tình yêu lũ mèo
SHIKI
59- Dưới bóng núi
đàn cá vẩy màu gió
bơi ngược về sông băng
Hara UTAKA (1931- )
60-Hàng đàn cá trắng con
loang loáng
như màu nước
Konishi RAISAN (1653-1716)
61- Bay rướn lên cao
một con bướm đại
vẫy cánh gật gù
Nagata KOI (?)
62-Vô tư
ngắm cảnh núi non
Chú ếch
BASHO
63 – Ao xưa
con ếch nhảy vào
tiếng nước
BASHO
64-Vì đỉnh Fuji
ếch nhái kêu vang
đít xếp thẳng hàng
ISSA
65-Ngắm nghía tôi-
phụng phịu
chú ếch
ISSA
66-Quanh lều tôi-
Lũ ếch lải nhải
“ Mày già!Mày già!”
ISSA
67-Mặt trời lặn
con ếch
cũng ràn rụa khóc
ISSA
68- Bướm lượn
trong một thế giới
vô vọng
ISSA
69-Cả ngày không nói –
Tôi đã chỉ vào
một con bướm bay
Ozaki HOSAI (1885-1926)
70- Hút nhụy hoa lan
con bươm bướm ấy
xức thơm cánh mình
BASHO
71-Trên vòng hoa
đặt trên quan tài
một con bướm đậu
Naito MEISETSU (1847-1926)
72-Này!Bướm đang đập cánh
Ta cũng như cậu
–Chỉ là bụi thôi
ISSA
73-Phủ đầy bươm bướm
cây khô
nở hoa
ISSA
74- Xa,rất xa
cố hương
cây cối đâm chồi
ISSA
75-Ngay cổng vườn nhà
trắng toát
một bông hoa trà
Taneda SANTOKA (1882-1940)
76-Chỉ một tiếng động
dưới trăng
hoa Bạch trà đã rụng
Takakuwa RANKO (1726-1798)
77-Một tiếng động
-Có người đào huyệt
sau khóm hoa trà
Kakimoto TAE (1928- )
78-Bí mật !
Hoa trà đoán
sự xuất hiện của cây mận
Hayashibara RAISEI(1887-1975)
79-Trên mũ cói tôi
–Bộp !
Rụng một bông hoa Trà
SANTOKA
80-Rụng –
Một bông hoa trà
thẳm sâu giếng cũ
BUSON
81- Lẫn trên bãi cỏ non
Cây liễu
quên mất rễ mình
BUSON
82-Trên đỉnh vách đá
Liễu đã lên xanh
đang vẽ lông mày
Arakida MORITAKE (1473-1549)
83-Lối mòn vách núi-
Mặt trời lên
trong mùi hương hoa mận
BASHO
84-Rắc cá trích
lẫn cánh hoa mận
lên mộ mèo tôi
ISSA
85-Nắng
ấm dần
trên từng bông hoa mận
Ransetsu (1654-1707)
86-Trên cây mận trắng hoa
Đêm từ nay
chuyển thành bình minh
BUSON
87-Khi mận nở hoa
Các nàng du nữ
đua sắm thắt lưng
BUSON
88-Ôi mưa xà cừ!
trên các bàn ăn
đầy hoa mận rụng
BUSON
89-Như than rực hồng
trên bãi phân kia
màu hoa mận đỏ
BUSON
90- Thần Chết đến kìa!
Người ta khanh khách
cười trong rặng mận
Nagato KOI (1900-1997)
91-Đến mùa sương giá của hoa
Con dao
quện mỡ
Kinoshita YUGI (1914-1965)
92-Nhìn về chân mây
hếch mũi lên trời
những nàng hoa xuân
ONITSURA (1661-1738)
93-Thế giới
đã biến thành
một cây anh đào nở hoa
RYOKAN
94- Dưới rặng anh đào
Nhân loại
chẳng còn ai xa lạ
BASHO
95-Dưới hoa-
Thế gian bồng bềnh
bát cơm gạo lứt với bình sakê
BASHO
96- Tiếng chuông vừa tắt
vọng lại ngàn hoa
dâng hương chiều sa
BASHO
97- Há hốc mồm
Em bé nhìn hoa rụng
–Đức Phật đấy!
Otanu KUBUTSU (1875-1993)
98- Hoa rụng như mưa*
Sao ta muốn uống
nước sương mù xa xôi
ISSA
*Ở Nhật chỉ nói Hoa là người ta đã nghĩ ngay đó là hoa Anh đào
99-Lấp vùi
trong giấc mộng hoa
Sao mình muốn chết ,chết ngay bây giờ !
Ochi ETSUJIN (1656-1736)
100- Rồi ai cũng thế –
Nên tập ra đi
chết dưới bóng ngàn hoa
ISSA
101-Tất tật chúng ta
trên vòm địa ngục –
Đang thưởng thức hoa
ISSA
105-Cả một thế gian
đau khổ
dưới tấm áo choàng hoa
ISSA
106-“Sửa soạn đi thôi!
Sửa soạn lìa đời “
Rì rào hoa anh đào
ISSA
107- Những bộ xương
bọc lụa là-
Chúng ta đang ngắm hoa
Onitsura UESHIMA (1661-1738)
108- Dưới đất trên trời
Anh đào nở rộ
Còn tôi! Đang ho
Nomiyama ASUKA(1917-1970)
109-Trên núi
trăng chiếu sáng ngời
cho cả tên trộm hoa
ISSA
110-Anh đào tàn rụng
thấp thoáng giữa lá cành
một ngôi đền cổ
BUSON
111-Ngón tay đứt
của người thợ nề
đỏ màu hoa Lệ quyên
BUSON
112-Họ đang gom
hài cốt-
Hoa viôlét xót thương
BUSON
113- Lễ hội mùa xuân
Từ đáy nước
cỏ dại gọi tên tôi
Fuyuno NIJI (1943-2002)
114-Mùa xuân đi qua
nước sông níu lại
trên nhành liễu buông
BUSON
115-Mưa xuân
sát bên nhau trong xe
Ôi tiếng em thầm thì ,lịm ngọt
BUSON (1716-1784)
…
THAM KHẢO TỦ SÁCH DỊCH HAIKU THẾ GIỚI
Anthologie du Poème court japonais
Corinne Atlan&Zéno Bianu-Gallimard 2002
Dịch: Đinh Nhật Hạnh & Đinh Trần Phương
Ngõ bằng lăng
Hà Nội
