TẠP CHÍ POEZIA (THI CA)
CỦA HỘI VĂN HỌC ROMÂNIA
GIỚI THIỆU THƠ HAIKƯ VIỆT NAM
Theo tin từ Nhà thơ Marius Chelaru (România), Tổng biên tập POEZIA, tạp chí này đã ra mắt bạn đọc Số 3, 2025 (Mùa Thu). Đây là tạp chí Số 113 (Năm thứ XXIX) trong 29 năm kể từ số xuất bản đầu tiên của Tạp chí (Chỉ số xuất bản quốc tế ISN 1582-0890).
Tạp chí POEZIA Mùa Thu có danh mục bài vở rất phong phú trong gần 250 trang sách, bao gồm:
- Giới thiệu sáng tác mới của hơn 30 nhà thơ đương đại România
- Bài nghiên cứu về “Nghệ thuật thi ca România” của E. Lovinescu
- Thơ dịch của 20 tác giả nước ngoài
- Thư viện Haiku (Haiku bibliothèque)
- Các bài phê bình và điểm thơ
- Giới thiệu bài thơ “Ce e amorul” (Tình yêu là gì?) của đại thi hào Mihai EMINESCU
Đặc biệt trong số này, Tổng biên tập Marius Chelaru đã dành 16 trang của Tạp chí để giới thiệu về thơ haiku của Việt Nam (Haiku in Vietnam) từ trang 97 đến trang 113. Trong email Tổng Biên tập Marius Chelaru gửi Chủ nhiệm CLB HKV HN, ông viết: “Đây là lần đầu tiên thơ haiku của một quốc gia được đưa vào chuyên mục “Thư viện Haiku” (Haiku bibliottheque) của Tạp chí.
Trong phần giới thiệu “Haiku in Vietnam”, Marius Chelaru đã giới thiệu quá trinh haiku Nhật Bản thâm nhập vào Việt Nam, các CLB HKV, sáng tác của các haijin Việt đương đại. Dựa trên các ấn phẩm “Hoa bốn mùa”, “Mười hai năm ấy” và các bài haiku của các giả Việt Nam được tuyển đăng trong 10 số tạp chí World Haiku của WHA, Marius Chelaru đã tuyển và dịch ra tiếng România hàng trăm bài haiku của gần như tất cả các haiiin Việt Nam đương đại.
Bài haiku của Chủ nhiệm Đinh Nhật Hạnh “Đêm Xuân / mơ trẻ quá / nắng mới rọi thức mình”đã được dịch ra tiếng România như sau “Noapte de primăvară / vis tineresc /strălucirea timpurie a soarelui mă trezeste”. Hoặc phiến khức haiku sau đây của nhà thơ Lê Đăng Hoan “Mồng một Tết mẹt kẹo tập tàng / cụ ngồi bán hàng / mình tôi làm khách” đã được dịch ra tiếng România như sau “In primazi a Anului Nou / o bătrină vinde bomboane de casă / am fost singurul client”. Bài haiku của TS Mai Liên trong tuyển tập “Mười hai năm ấy” “Giọt sương êm đềm / trên lá / nước mắt của đêm” được dịch “Picături de rouă tăcute / pe frunte / lacrimi ale noptii”.
Từ 2 Tuyển tập “Hoa bốn mùa” và “Mười hai năm ấy” gần 400 bài haiku Vieetj đã được chọn để dịch ra tiếng România. Ngoài ra các bài haiku Việt được WH tuyển trong 10 năm cũng đã được Chelaru dịch. Có thể nói, Chelaru đã dành công sức không nhỏ để giới thiệu Haiku Việt với văn nghệ sĩ và người đọc của đất nước Đông Âu nhỏ bé này. Là một người biết tiếng românia, tôi đã đọc những bài thơ dịch này và thấy rất thú vị khi người dịch, mặc dù phải dịch qua một ngôn ngữ khác – tiếng Anh – nhưng đã thể hiện được cái “hồn haiku” Việt trong các bản dịch của ông.
Điều đáng quý là ngoài phần dịch thơ haiku, Marius Chelaru còn sưu tầm để ghi chú với bạn đọc românia về một số địa danh như Yên Tử, Huế, Cầu Trường Tiền, Cần Thơ, Hồ Tây, Hang Puồng (Hồ Ba bể), Sapa, về múa rối nước, Tết Âm lịch, áo tứ thân, sáo diều, về các danh nhân Việt Nam: Trương Hán Siêu, Chu Văn An, Nguyễn Trung Ngạn, về Đại Việt sử ký toàn thư, Sư Vạn Hạnh, Ngã ba Đồng Lộc, Lễ Vu Lan, về dân tộc Thái, H’mong … Rất thú vị khi thấy Marius Chelaru dịch phiến khúc haiku về chiếc váy H’mong thì ngay cuối trang, đã có chú thích về dân tộc H’mong.
Tôi thầm nghĩ nếu không có tình yêu nồng nàn với đất nước và con người Việt Nam, chắc Marius Chelaru khó lòng phải “nhọc công” để tìm hiểu và giới thiệu với bạn đọc phương Tây như vậy.
Để giới thiệu về nền thi ca Việt Nam, trong lúc chờ đợi một bài viết đầy đủ từ các nhà thơ Việt Nam, Marius Chelaru đã dịch bản báo cáo về nền thi ca Việt Nam của nhà phê bình nước ngoài Khe Em “Contemporary Vietnamese Poetry on the Path of Transformation” trình bày trong khuôn khổ hội nghị Hiệp hội Nghiên cứu Châu Á (Association for Asian Studies – ASS) ở San Diego, Hoa Kỳ, 2004) với chủ đề: “Thi ca như cánh cửa về lịch sử và trao đổi (văn hóa) ở Đông Nam Á”.
Trong email ngày 9-9 gửi Chủ nhiệm CLB HKV HN, Marius Chelaru đã nhấn mạnh: “Tạp chí POEZIA số Mùa Thu đã dành riêng một không gian rộng lớn cho Việt Nam và thơ haiku Việt Nam… Đây là lần đầu tiên (trong lịch sử tạp chí), một “quốc gia” được mời vào chuyên mục THƯ VIỆN HAIKU (Bibliothèque Haiku). Tôi hy vọng chúng ta sẽ tìm ra các cách thức khác để hợp tác”.Tổng biên tập Chelaru, đồng thời là Chủ tịch Hiệp hội Haiku România cũng không quên “gửi lời chúc tốt đẹp nhất đến tất cả mọi người Việt Nam”.
Tôi hy vọng thông qua “cánh cửa România”, Haiku Việt có thể đến với bạn thơ Đông Âu nói riêng và rộng hơn là bạn thơ Châu Âu.
Lê Văn Truyền
