
Đời người gai góc quá
cái làm ta trượt ngã
là viên sỏi làng nhàng
Nguyễn Thánh Ngã
Trong những ngày giãn cách xã hội, sáng sớm hôm nay tôi ngồi trên chiếc ghế đá vắng vẻ của Nhà Tang lễ chờ đến lượt thắp nén tâm nhang tiễn đưa một người bạn già về cõi vĩnh hằng. Bỗng đọc được phiến khúc haikư trên đây của haijin Nguyễn Thánh Ngã trên trang web thân thuộc haikuviet.com. Trong khung cảnh của lễ tang, thấy càng đồng cảm với những dòng tâm tình của tác giả.
Thật vậy, sống trên đời, dù là bậc vĩ nhân hay kẻ tiện dân, trước khi nhắm mắt xuôi tay nếu có thời gian “kiểm điểm” lại cuộc đời, có ai dám cho rằng mình chưa từng bị vấp váp cả trên đường đời và trên bước đường trần. Biết bao danh tướng với bao chiến công hiển hách một ngày nào đó bỗng kết thúc sự nghiệp và trở thành bại tướng chỉ vì một sơ suất nhỏ nhoi, thiếu sáng suốt trong những thời khắc quyết định sinh tử. Câu chuyện “Con ngựa thành Troa” và thất bại của đội quân 700.000 lính của danh tướng Napoléon Bonaparte chết dịch, chết đói và chết rét trên đất Nga mùa đông 1812 là những minh chứng lịch sử. Cũng như ở nước ta gần đây, một số ai đó có hồng phúc nhờ lực đẩy của cơ chế “bốn …ệ” bỗng chốc thăng thiên “ghế trên ngồi tót sỗ sàng”, dưới vài người nhưng trên cả muôn người. Rồi cũng vì một lý do “lãng nhách”, ví dụ vì một em chân dài thước mốt nào đấy, chứ không phải vì một đối thủ tài sức thượng thừa mà đột nhiên lại trở về với mặt đất (mà các cụ lương y của chúng ta gọi là “hạ thổ”).
Đường đời và đường trần lắm chông gai thử thách bất ngờ. Trên những con đường nhỏ ta đi, không bao giờ chỉ có hoa thơm cỏ đẹp ven đường, chỉ có chim reo bướm lượn, trăng thanh gió mát, mặt đường phẳng phiu nâng bước chân ta. Con đường còn có những tảng đá gập gềnh làm ta phải cẩn trọng. Thế nhưng khách bộ hành lắm khi trượt ngã không phải vì vấp những tảng đá chắn đường, mà đau đớn thay chỉ vì một viên sỏi cỏn con, “viên sỏi làng nhàng” lăn dưới đế giày đúng lúc ta đang thăng hoa nhất, bất ngờ nhất. Dân gian có câu nói đầy minh triết: “Cái sẩy nẩy cái ung”. Chớ coi thường những tiểu tiết. Nhân vật thám tử lừng danh Sherlock Holmes của Conan Doyle cũng đã từng nói một câu nổi tiếng: “Với một bộ óc lớn, không có gì là nhỏ nhặt” (To a great mind, is nothing small).
Khúc haikư của Nguyễn Thánh Ngã tổng kết kinh nghiệm cuộc đời không phải chỉ riêng của tác giả, thông qua những vấp ngã, đôi khi vì những lý do “lãng xẹt” trên bước đường đời như một viên sỏi bé ti có thể làm ta ngã sóng soài trên bước đường trần. Vâng, dù không phải là một bộ óc lớn, những người bình thường như chúng ta cũng nên học bài học minh triết trong khúc haikư trên đây để tránh những vấp ngã trên bước đường trần (để phải … nhập viện) và quan trọng hơn trên bước đường đời, đôi khi làm ta “thân bại, danh liệt”.
LVT