
KHÚC HAIKƯ CỦA LES RAFF
Tiến sỹ bệnh lý học Chicago (USA)
Facebooker “About”
It’s not a China
virus that will consume us
but lack of the heart
Không phải con virus Trung Hoa
sẽ ăn thịt chúng ta
mà là sự nhẫn tâm
Lê văn Truyền dịch
Đại dịch Covid 19 đang làm cho nhân loại phải suy nghĩ lại về những giá trị của con người, về cách ứng xử với đồng loại và với thiên nhiên. Các nhà khoa học và các nhà chính trị đang điên đầu về nguồn gốc của con virus tàn ác này. Nó là của giới tự nhiên hay nhân tạo, nó thoát ra từ một phòng thí nghiệm sinh học hay từ loài dơi? Và điều quan trọng nhất là làm thế nào để tiêu diệt khi nó có vẻ “thông minh” hơn loài người, vốn vẫn vỗ ngực tự hào là chúa tể của muôn loài. Trong lúc các nhà khoa học hàng đầu chưa tìm ra được thuốc và vaccine để tiêu diệt nó thì nó đã biết chống lại bằng cách tự chuyển hóa thành nhiều biến thể mới để vô hiệu hóa các vaccine (nếu được tìm ra). Những bộ óc sáng giá nhất nhân loại đang tập hợp lại trong cái gọi là “Trí quyển” (Phenomenon of Man) có vẻ như đang “hụt hơi” ngay sau vạch xuất phát trong cuộc đua với “Sinh quyển” (Biosphere). Những ngày này, nhiều ý kiến cho rằng, hãy đừng đổ lỗi cho ai mà phải nhìn lại cách hành xử của chúng ta đối với tự nhiên. Con virus thuộc giới tự nhiên và đây phải chăng là đòn cảnh báo như một “cái tát” của tự nhiên vào mặt nhân loại.
Là một bác sỹ chuyên ngành bệnh lý học, Les Raff hơn ai hết phải là người hiểu biết rõ nhất về nguyên nhân bệnh sinh của đại dịch. Cố nhiên, dịch Covid-19 phải do SARS-Covi 2 gây nên. Nhưng điều Les Raff muốn nói qua khúc haikư trên đây chính là phải nhìn cho thấy nguyên nhân sâu xa, “nguyên nhân cốt lõi”, “nguyên nhân của mọi nguyên nhân” của khổ nạn này. Môn điều trị học y khoa dạy các sinh viên trường thuốc rằng nếu không tìm được bệnh căn mà chỉ chữa bệnh theo kiểu “tạm trị” (palliative care), thì các thầy thuốc cũng phải đành bó tay nhìn Thần Chết đến mang bệnh nhân của mình đi. Và hãy đợi đấy, rồi cũng đến lượt các thầy thuốc. Trong khúc haikư của mình, Les Raff cho rằng virus có thể là nguyên nhân trực tiếp, nhưng nguyên nhân cốt lõi chính là sự nhẫn tâm của loài người. Nhẫn tâm với thiên nhiên, nhẫn tâm với đồng loại… Hãy là “Loài người tinh khôn” (Homo sapiens) và đừng là “Loài người hung bạo” (Homo atrox)!
Hãy xem lại cái cách ta đã hành xử với thiên nhiên như thế nào trong thời đại công nghiệp? Hình như chúng ta không biết điều với thiên nhiên, coi thiên nhiên là nguồn lợi vô tận để khai thác, bóc lột. Kẻ viết bài này vẫn còn nhớ, cách đây 65 năm khi đang còn là một học sinh lớp 7, thầy sinh vật sau khi giảng cho bọn học trò về thuyết Mitchourin – Lysenko đã phân công tôi viết một câu khẩu hiệu trang trí lớp học. Câu khẩu hiệu được tôi viết bằng thuốc đỏ (mercurochrôme: thuốc sát khuẩn) trên băng giấy trắng có nội dung trích dẫn lời của Ivan Mitchourin, bác học Liên Xô nổi danh hồi đó, như sau: “Không được chờ đợi ân huệ của Thiên nhiên mà ta phải giành giật nó từ Thiên nhiên!” (We must not wait for favour from Nature; our task is to wrest from Her!).
Cũng là người Nga, nhưng nhà văn Leonid Leonov thì lại viết: “Thật chưa đủ khi chỉ gọi rừng và thiên nhiên là những người bạn tốt của con người. Còn hơn thế nữa, đó là những người bạn nhẫn nại. Họ không biết phàn nàn với ai. Họ chỉ thầm lặng ra đi, thầm lặng biến mất nếu bị chúng ta coi thường những nhu cầu của họ. Chính vì vậy chúng ta, những người làm chủ thiên nhiên, chúng ta phải có một thái độ biết điều sơ đẳng đối với bạn bè”.
Nếu chúng ta tham lam, mù quáng lạm dụng sự hào phóng của thiên nhiên, thiên nhiên sẽ quay lưng với con người. Nên đối xử tồi tệ hay tử tế với thiên nhiên, có lẽ loài người sẽ tìm ra câu trả lời chính xác sau khổ nạn này. Hình như đến thế kỷ XXI này, sự nhẫn nại của thiên nhiên đã quá mức chịu đựng. Khi viết những dòng này, tôi lại nghĩ đến nạn hạn hán, nhiễm mặn mấy năm nay ở miền Tây Nam Bộ, nơi vốn được coi là vựa lúa lớn nhất của đất nước, đang làm hàng chục triệu đồng bào của chúng ta khốn khổ như thế nào. Những con đập “vĩ đại” ở thượng nguồn sông Cửu Long đã tàn nhẫn chặn dòng nước ngay trong mùa khô. Nhưng nhiều nhà khoa học đã cảnh báo rằng nếu một trận động đất như ở Đường Sơn năm 1976, đã cướp đi sinh mạng của gần 700.000 người chỉ trong vỏn vẹn có 23 giây, xẩy ra dưới những con đập ấy thì … hãy đợi đấy một đại thảm họa không chỉ cho một quốc gia sở hữu chúng.
Và đúng vậy, sau hàng ngàn năm nhẫn nhục phục vụ loài người tham lam, hôm nay “kẻ đầy tớ” thiên nhiên đang bắt đầu và sẽ còn tiếp tục lên tiếng!
LVT