
Dương Quang Minh
“Kính chào nhà thơ Haiku Đinh Nhật Hạnh!”. Tôi vui mừng thốt lên khi gặp người bạn vong niên đồng hương đã 90 tuổi. Bác Hạnh nở nụ cười và hỏi: “Có gì mới không hỡi ông bạn?”. Tôi thưa: “Em đã thưởng thức cả chục bài thơ Haiku của bác tặng và cả mấy bài lý luận về thơ Haiku, rồi liền cao hứng đọc: “Vẳng tiếng chim gù trưa / Lay lắt bóng tre trùm nỗi nhớ / Mẹ chân trần nắng mưa” (viết về nỗi nhớ mẹ). “Sổ tay / Bút xóa / Thưa dần số quen” (viết về dấu ấn còn lại của bạn bè đã mất). “Sương sa / Bụi đời trăm ngả / Liệu còn giọt trong” (viết về nỗi lo nhân thế).
Bác Hạnh gật đầu và cười, dễ gây cảm hứng cho người đối thoại. Tôi nói tiếp: “Thơ Haiku quá kiệm lời, mỗi bài chỉ 16 từ trở lại, nhưng thừa sức lay động lòng người”. “Đúng thế – bác nói – Ông tổ thơ Haiku là cụ Bashô bên Nhật, sinh năm 1644, để lại cho hậu thế hàng ngàn bài, nào miêu tả thiên nhiên tươi đẹp: “Cảnh thần tiên / Lá non chồi biếc / mặt trời hói chang”, nào ca ngợi tinh thần võ sĩ đạo: “Chớp mắt / Trên lưng ngựa / Vô tận những giấc mơ” . Từ đó, Haiku từng bước lan tỏa cả nước và quốc tế, trong đó có Việt Nam. Với riêng mình, làm thơ tình từÂÂ năm 14 tuổi, bỗng năm 78 tuổi nhận được bài “Tưởng đã mất / Mà không đành mất / Bởi mùi hương ngữ trị cánh hoa tàn” của một nhà thơ Haiku Nhật, do một người bạn trao cho là bị thôi miên. Lại may sao có hai người cháu học ở nước ngoài, gửi về nhiều cuốn thơ Haiku bằng Pháp văn, Anh văn của nhiều tác giả quốc tế. Lại may nữa có nhiều người bạn thân say Haiku, như TS Vũ Tam Huề, TS Lê Đăng Hoan, TS Đinh Trần Phương, Mính Trí… Thế là mình say sưa tìm hiểu Haiku”.
Tôi lại hỏi: “Em muốn biết vài kết quả từ ngày bác bén duyên với Haiku?”. Bác kể: “Một là, đã viết và cho xuất bản cuốn Trăng Bùa chứa 300 bài, rồi chung sức với bạn bè dịch ra 4 thứ tiếng Việt, Nhật, Anh, Pháp (xuất bản năm 2015), dịch được hơn 10.000 bài của các nhà thơ Nhật Bản và nhiều nước khác. Hai là, động viên bạn bè ở Hà Nội lập câu lạc bộ thơ Haiku, bắt mối với câu lạc bộ thơ Haiku hài thành phố Hồ Chí Minh và Hải Phòng hợp tác xuất bản 6 chuyên san và 2 tuyển tập HaikuViệt, mở cổng thông tin điện tử thơ Haiku. (Bác giải thích: “Đã Haiku lại còn thêm từ Việt, cốt để nói đây là thể thơ Haiku Nhật, được sáng tác ở Việt Nam, mang ít nhiều hương sắc ca dao, tục ngữ, thơ lục bát). Ba là, trong quá trình hoạt động, HaikuViệt được Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Hữu nghị Việt Nhật, Hội Hữu nghị Việt Nhật Hà Nội, Đại sứ quán Nhật tiếp sức, rồi lại kết nối với Hội thơ Haiku Nhật Bản, do cụ Ban’ya làm chủ tịch, cụ còn đảm trách Chủ tịch Hội thơ Haiku thế giới”.
Về điểm thứ ba, bác Hạnh không nói nhiều, tôi muốn kê thêm. Năm 2012, ông Ban’ya sang Hà Nội dự “Liên hoan thơ Châu Á-Thái Bình Dương lần thứ nhất” theo lời mời của nhà thơ Hữu Thỉnh chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam. Quá đỗi phấn khích khi phát hiện “Quán thơ Haiku” tại Hội thơ Nguyên tiêu ở Văn Miếu- Quốc Tử Giám, ông đã vào trò chuyện say sưa suốt ngày với các nhà thơ HaikuViệt. Cũng do vậy, ông đã nhận lời mời của các nhà thơ HaikuViệt sang Hà Nội dự cuộc “Tọa đàm về HaikuViệt lần thứ nhất (9/2014)”. Tiếp đó, ông trân trọng mời đại biểu HaikuViệt sang Tôkiô dự “Đại hội thơ Haiku thế giới lần thứ 8 (9/2015)”. Bác Đinh Nhật Hạnh cùng nữ nhà thơ Lê Thị Bình vinh dự được đại diện. Dù đã 90 tuổi, tại đại hội, bác Hạnh hoạt động hết công suất chẳng khác tuổi thanh xuân. Nào đọc thơ, nào tham quan, nào kết bạn…
Được hỏi thêm về kết bạn, bác Hạnh sung sướng mở cuốn ảnh, lần lượt giới thiệu hơn một chục người và đọc thơ của từng người. Trong đó có nữ nhà thơ Bồ Đào Nha Zlatka với bài “Những cánh hồng / Dưới đất / Gió chẳng nỡ động vào” (nói về sự trân trọng phái đẹp), nhà thơ Ytalia Romano với bài “Từ cửa sổ này sang cửa sổ khác / Trăng là khách / Chuyến tàu đêm” (nói về sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên), nhà thơ Mỹ James Shea với bài “Con phố hôm nay / Mang nợ con phố ngày trước / Những hàng cây kia cũng vậy” (nói về tính kết nối của vạn vật) vv. Bác Hạnh còn mở máy vi tính lần lượt đọc nhiều bài thơ bạn bè quốc tế gửi tặng. “Sướng lắm bạn ạ – bác nói – Mình đang suốt ngày dành cho thơ HaikuViệt”. Vui với bác, tôi nảy ra ý sẽ sớm xin tham gia Câu lạc bộ thơ HaikuViệt nơi gắn bó của một trái tim kính quý đã 90 tuổi.
Đêm Vọng – Hà Nội, Tết Đinh Dậu 2017
D.Q.M