Gần hai năm rồi, đại dịch Covid-19 vẫn chưa có dấu hiệu ngừng lại. Những làn sóng lây nhiễm vẫn như những đợt thủy triều làm cho ngay cả các quốc gia tự coi là hùng mạnh nhất thế giới cũng phải choáng váng. Đại dịch Covid-19, khổ nạn chung cho toàn nhân loại, đã gây ra những thiệt hại to lớn về kinh tế, xã hội, tinh thần và sức khỏe cộng đồng. Nó làm gián đoạn cuộc sống thường nhật, làm dấy nên nỗi căng thẳng, sợ hãi và hoang mang về những mất mát, cả về sức khỏe và thu nhập, về những giá trị vật chất mà lâu nay chúng ta coi là “tiêu chuẩn sống”, chưa kể đến việc bị giãn cách xã hội và phong tỏa các thành phố. Người ta cảm thấy bí bách khi phải cách ly với thế giới bên ngoài hàng tuần, hàng tháng.
Haijin Hideki Ishikura (Nhật Bản) cảm nhận cả thế giới bao la nay chỉ còn giới hạn trong bốn bức tường:
Covid 19
the globe becoming small
rolls in my house
Covid-19 tràn lan
trái đất trở nên bé nhỏ
xoay quanh trong nhà
Và, nói như haijin Harimaki (Nhật Bản), trạng thái tự do của con người đã bị đông cứng như một tảng băng lạnh giá:
It’s this virus
that freezes
The Liberty Status
Vi-rút Corona
đông cứng
Trạng thái Tự do
Trong lịch sử, các nhà y học đã phát hiện một sự thật: Trong cuộc chiến tranh Bảo vệ Tổ quốc vĩ đại ở Liên Xô, khi hơn 3 triệu người dân thành phố Leningrad bị phát xít Đức bao vây 871 ngày, một số người trước khi chết vì đói, vì bệnh tật và bom đạn thì đã chết vì những bệnh “tâm căn” do những chấn động (sang chấn) về tâm lý mà không hề có tổn thương thực thể. Trong đại dịch Covid-19 hiện nay, Bác sĩ Vivian Pender, Chủ tịch Hiệp hội Tâm thần học Hoa Kỳ (American Psychiatric Association) đồng thời là một giáo sư tâm thần học lâm sàng đã phát biểu rằng:” Việc giãn cách xã hội có thể ảnh hưởng to lớn đến những người sống phụ thuộc nhiều vào các mối liên kết và quan hệ xã hội”. Ở Việt Nam, GS. Cao Tiến Đức (Bệnh viện Quân y 103) cũng cho rằng: “Trong cuộc sống hiện tại đã tiềm ẩn nhiều yếu tố ảnh hưởng đến các bệnh lý tâm thần. Đại dịch Covid-19 như là một sang chấn thúc đẩy bệnh lý tâm thần diễn ra nhanh hơn, trầm trọng hơn”.
Trong đại dịch, thầy thuốc có thể điều trị cho bạn ở bệnh viện, tư vấn hoặc đem thuốc đến tận nhà cho bạn, nhưng với những bệnh tâm căn, tôi thì tôi nghĩ rằng chính bạn mới là “người thầy thuốc đầu tiên” của mình. Hãy sống lành mạnh, tìm thấy sự lạc quan và những niềm vui bé nhỏ cho mình và những người chung quanh ngay trong nghịch cảnh.
Haijin Azi Kurder (Ba Lan) chọn phép thiền định như một cách tu dưỡng tinh thần:
Quarantine
my warm pillow
for meditation
Cách ly xã hội
tôi ôm gối
ngồi thiền miên man
Santosh Kumar (Ấn Độ) thì cho rằng đây là thời gian để ta có thể “kiểm điểm”, “chấn chỉnh” lại cuộc sống, lối sống của mình trong quá khứ và hãy có những điều chỉnh để thích ứng với hoàn cảnh hiện tại:
With earnest pains
Trying social distancing:
Introvert is there
Giãn cách xã hội
gắng để hướng nội
dù bao nỗi buồn lo
Còn Franklin Magalhaes, haijin từ Brazil bỗng ngộ ra: giãn cách xã hội là một dịp tốt để người ta “hâm nóng” lại tình thương yêu, liều thuốc tinh thần vô cùng quý giá và công hiệu mà vì mải mê với cuộc sống bon chen thường nhật mà có lúc chúng ta hầu như đã quên lãng:
Quarantine:
that second honeymoon
long dreamed
Cách ly dài
tuần trăng mật thứ hai
mà ta hằng mong đợi
Thoáng và táo bạo hơn, haijin Michael Dudley (Canada) còn khuyên chúng ta:
Isolated indoor
we discover and explore
each other’s earthiness
Cách ly trong nhà
ta khám phá nhau
những điều trần tục
Không sao cả, nếu những điều “trần tục” có thể giúp ta chữa được một triệu chứng nào đó của bệnh “tâm căn”! Hãy mở rộng tâm hồn, giao lưu trực tiếp giữa người và người, chia sẻ niềm vui và hy vọng khi có thể. Hãy động lòng trắc ẩn và nuôi dưỡng thiện tâm, cảm thông và chia sẻ với những mảnh đời bất hạnh, chung lưng đấu cật để vượt qua “khổ nạn” này, một khổ nạn không của riêng ai. Hãy đừng biến mạng xã hội thành nơi để trút những ý nghĩ tiêu cực, rủa xả đời và rủa xả những người khác… Có lẽ, hơn lúc nào hết, trong những ngày gian khó này, ta cần học hỏi tinh thần lạc quan của Đại sự haijin Santoka:
Trong bát sắt khất thực
có nhúm gạo ngày mai
chiều buông mát lành
Và, nếu không giúp chữa lành được cho người thì cũng đừng nên làm tổn thương thêm cho người khác. Sự giận dữ, đố kỵ, ganh ghét, hằn học… là liều độc dược trước tiên cho chính tâm hồn và thể xác chúng ta trước khi gây hại cho người khác.
LVT
Ghi chú: Những phiến khúc haikư này do người viết chọn và dịch từ World Haikư No. 17, 2021 của WHA.
