Kính thưa các vị Đại biểu kính mến,
Kính thưa các nhà thơ Hải Phòng, 208 nhà thơ tác giả từ 42 tỉnh thành trong nhiều miền đất nước,Việt kiều tại 8 quốc gia đã tạo nên sự kiện trang trọng tại hội trường lịch sử này .
Hôm nay tại Hải Phòng, một địa danh nổi tiếng ,nơi xuất phát những cuộc thi đầu tiên ở Việt Nam của Thơ BA CÂU TỰ DO 2016, thơ HAIKƯ VIỆT lần thứ nhất năm 2017, thơ Haiku Việt lần 2 năm 2018 và đặc biệt 2 năm (2019-2020) thơ TANKA 5 câu- khởi nguyên từ Thế kỷ thứ III ở đất nước mặt trời mọc .Một lần nữa chúng tôi lại vinh dự được dịp trình bày trước cử tọa yêu thơ kết quả Cuộc thi sáng tác Thơ TANKA phát động đầu năm 2019. Đây là Cuộc thi đầu tiên ở nước ta, cũng tổ chức công phu tại Cung Văn hóa Lao động Việt Tiệp Hải Phòng- chiếc nôi thi ca toàn quốc đã đi vào lịch sử. Nhà thơ Minh Trí đã có công đề xuất mở Cuộc thi Thơ đặc biệt này như đã từng làm với 2 cuộc Thi thơ trước đó. Kết quả thật đáng mừng: Đã có 2.180 bài dự thi của 208 tác giả từ 42 tỉnh thành,vùng miền cả nước và của kiều bào ở 8 quốc gia nhiệt liệt hưởng ứng. Những sự kiện văn học trên tại Hải Phòng đều là những mốc son trang trọng,in đậm dấu ấn mở đường hội nhập mới lạ, phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước ta.
Xin được thảo qua đôi nét về thể thơ Tanka cổ điển độc đáo này. Tanka (đoản ca) còn gọi là Waka (Hòa ca) với 5 câu lẻ toàn bài gồm 31 âm tiết (5/7/5/7/7) một thể thơ từ khởi thủy -tính từ Thế kỷ III đến Thế kỷ XIII, đó là thể thơ chủ yếu của văn học Nhật Bản. Tiếp đến là thời Haikai (haiku) từ Thế kỷ XVI đến Thế kỷ XIX cho đến nay… Trên bước đầu hội nhập, xin được áp dụng cấu trúc 31 từ đơn âm Việt (5/7/5/7/7) .Theo học giả Nhật Chiêu –nhà nghiên cứu lỗi lạc về nền văn hóa Nhật Bản nên thống nhất gọi là thơ Tanka thay vì Waka (Thơ Nhật).
Xin thành thật thưa khi vào cuộc, Ban chấm thi cũng bỡ ngỡ không kém dự thi dẫu đã nghiền ngẫm trước đó thể thơ cổ này từ 18 Thế kỷ trước qua Vạn diệp tập và những tác phẩm đỉnh cao của các nhà nghiên cứu.
Đã thống nhất các tiêu chuẩn chấm thi như sau:
–Bảo đảm cấu trúc 5/7/5/7/7cổ điển.
-Từ ngữ trau chuốt ,tình cảm tao nhã,nghiêm túc,dịu dàng,có tính hoài niệm,man mác ,bâng khuâng
-Có vần điệu,uyển chuyển.
-Tránh những biểu đạt dữ dội,kích động,hoặc chỉ có tính phong trào đơn giản ,hoặc thiên về trào phúng ,phê phán một chiều xa lạ với tinh thần thơ Tanka đậm nét trữ tình truyền thống.
Hiện nay, ngoài Nhật Bản ra, một số nước đã sáng tác Tanka nhưng chưa phổ cập và cũng chưa tổ chức Thi quy mô như thơ Haikư. Do vậy,với trình độ rất có hạn, ban Giám khảo tuy làm việc nghiêm túc ,khẩn trương cũng không thể nào cảm nhận hết chất lượng tiềm ẩn trong hàng ngàn tác phẩm thơ dự thi lần này. Hơn 100 bài xuất sắc của nhiều vùng miền đất nước sẽ được công bố trên Website haikuviet.com và đăng Nội san Haikư Việt-Hà Nội số 9 sắp phát hành.Nội dung thơ dự thi thật phong phú,đa dạng như một ống kính vạn hoa: Quê hương, Tình Mẹ, Tình yêu lứa đôi,Biển đảo,Thiên nhiên, Triết lý sống, Bão lụt miền Trung,Covid-19…Kỹ thuật và thi pháp có nhiều nét mới lạ,độc đáo. Đã nổi lên vài thủ pháp thực nghiệm tạo vần đa dạng ,khéo sắp xếp các âm bằng ,âm trắc hài hòa khiến bài thơ sinh động,nhịp nhàng khiến mỗi tác phẩm có màu sắc,tiết tấu riêng.
Xin được trích bất kỳ một vài nét đẹp kỳ thú,lâng lâng tình yêu quê hương,hạnh phúc lứa đôi,đau đáu khôn nguôi nỗi lòng của Mẹ :
1-HẢI PHÒNG
Hà Thúc Quả-Hải Phòng
Cầu nâng nhịp bài ca
Ôm sóng biển mà nghe đảo hát
Cát Bà say màu cát
Hải âu nảy nhạc tiếng đàn xa
Đảo muôn đời là bản hùng ca
2-VÀNG
Hà Thúc Quả-Hải Phòng
Nắng vàng ủ bình minh
Gió chiều vàng hoàng hôn lay chín
Biển vàng trăng bịn rịn
Cho cúc vàng nảy mùa hoa nở
Một sắc vàng lòng mở trời thu
3-VÌ – Phạm thị Mỹ Liên – Quảng Nam
Vì trăng, mây ngậm ngùi
Vì buồm, gió muốn ra khơi
Vì sông, cầu chơi vơi
Vì thuyền đắm đuối nên dòng xoáy
Vì em, anh quên tuổi tháng ngày…
4-LÒNG MẸ
Mai Trinh -Phan Phượng Uyên-Bạc Liêu
Mẹ già chờ xuân sang
Ngắm ảnh con ,nghẹn ngào nhòe lệ
Giọt giọt mờ khói nhang
Lưng còng khắc khoải bao ngày tháng
Mẹ trách con sao mãi chẳng về…
5-MẸ TÔI
Nguyễn Khắc Hiền –Hải Dương
Nắng rót lên triền đê
Mẹ còng lưng thân tép khô gầy
Chân quỳ đỡ chân duỗi
Tép khô rồi,bóng mình không thấy
Bát cơm chiều ngọt vị biển khơi
6-ÁNH SAO XANH
Lương thị Đậm-Nha Trang
Sương rơi trên ngõ phố
Lành lạnh bờ vai khách lữ hành
Khúc chiều xưa vọng lại
Lưng trời thao thức ánh sao xanh
Một chút buồn theo gió mong manh
7-GIÓ TƯƠI
Nguyễn Lương Sơn -Tp HCM
Gió cứ thổi triền miên
Bay phấn ngô trổ bắp mùa đông
Thơm hương lúa trên đồng
Xa quê hương mang dòng hoài niệm
Gió tươi còn lưu luyến ta không!
8-ĐỢI (không vần) của Lê Thị Nga –Hải Phòng
Em không nhớ bao lâu
Tóc phôi pha dần theo năm tháng
Con đường tiễn anh đi
Hàng cây giờ đây lên xanh ngát
Chỉ có anh… Đợi mãi không về!
9-ĐỢI ANH VỀ
Phan Dũng –Hải Phòng
Gió thốc vào bến em
Sóng đàn bà cồn cào vồng lên
Đêm lặng nghe thổn thức
Bài ca cũ đau những câu thơ
Đợi anh về,giông bão khơi xa
10–GIẤC MỘNG
Nguyễn Thế Kỹ-Tp Hồ Chí Minh
Hạt mưa lất phất bay
Trong chiều mùa thu gió lạnh đầy
Hoa sữa quyện thơm nồng
Ta say giấc mộng tình đôi lứa
Thương yêu vừa chớm đã chia tay
11–EM
Hoàng Yến-Thanh Hóa
Em nép mình bên anh
Tìm hương vị người đàn ông cũ
Sao con tim em nói
Sự cô đơn trong anh luôn mới
Cho em người đàn bà đã cũ
12– DÒNG SÔNG TUỔI THƠ (không vần)
Phạm Thành –Hưng Yên
Dòng sông chẻ thôn nghèo
Thành hai mảnh như dang tay đón
Những đứa con tha hương
Mang buồn vui tìm về quê mẹ
Có dòng sông và tuổi thơ mình
13–LÁ của Trần Thị Hòa-Đăklăk
Chiếc lá rụng khỏi cành
Đôi khi là chiếc lá còn xanh
Lá vàng buồn ủ rũ
Gió thổi vẫn lay lắt trên cành
Tiếc thay một đời cây xanh lá
14-TRƯA HÈ
Thế Gơ-Thanh Hóa
Trưa hè một tiếng ve
Nóng rát bỏng ,cong vênh lưỡi hái
Đường làng đang mùa gặt
Nắng trưa hè vàng lúa chiều quê
Mẹ gặt về mỏi bước trên đê
15-NHỚ MẸ
Yên Đào-Tân Tây Lan
Xa quê đã bao mùa
Lòng nhớ quê ùa theo năm tháng
Nhớ đất mẹ hàng ngày
Sương nắng bạc màu ,cháy lưng da
Giờ này con nhớ Mẹ thiết tha
16–MẸ
Lê Thanh Vân-Khánh Hòa
Mẹ lặn lội thân cò
Từng ngày nuôi các con khôn lớn
Bếp lửa mùa đông lạnh
Mâm cơm chiều nhớ lắm mẹ ơi!
Mẹ bây giờ mây lững lờ trôi!
17-CÓ THỂ
Thái Văn Lợi-Tiền Giang
Có con nước đi về
Có dòng sông không buồn quay lại
Có kỷ niệm bộn bề
Có thời gian vô tình trôi mãi
Có nỗi niềm cho gió cuốn bay
18-NHẶT CÁNH HOA RƠI của Phương Kim Tuân-Bắc Giang
Ai gom những cánh hoa
Gài thảm cỏ ngọc ngà,hương sắc
Người hành khất qua đường
Nhặt cánh hoa vương niềm chua xót
Nhận ban ơn thơm thảo đời thường
19-DẠY CON
Yên Đào-New Zealand
Con ngồi đâu cũng được
Miễn là đừng giẫm nát cỏ non
Con đứng đâu cũng được
Trừ con đứng trên đầu bạn con
Đi đường, đừng mắng mỏ đường mòn
20–ĐỐI THOẠI EM BÉ MÙ
Nguyễn Lan Hương-Hà Nội
Nắng từ đâu hả cô?
Có phải từ màu vàng hoa cúc
Sao em thấy nhòa đen
Đưa tay cô dẫn qua bóng đêm
Nắng đến từ trái tim em đó!
Đến đây, các bạn cũng như chúng tôi- chắc đã bắt đầu thú vị thưởng thức nhịp điệu mới mẻ ,kỹ năng gieo vần đa dạng của những bài thơ Tanka đầu tiên 5 câu toàn số lẻ 5/7/5/7/7, không tròn trịa,mượt mà ,đều đều như Lục Bát, không cố định vần chân như Thất ngôn, trúc trắc mà tự do, sinh động- cứng ở vần trắc mà mềm mại, êm ả ở vần bằng tạo nên một hợp âm mới mẻ, thú vị đầy sáng tạo bất ngờ. Thưa chính các bạn dự thi đã sáng tạo nên một cốt cách hòa âm trắc, bằng nhip nhàng như dòng suối nhỏ len qua thác ghềnh, êm ả xuôi về câu thứ năm 7 chữ.
Chính các bạn ấy trong những đêm mê mải cấu tứ, chọn từ vất vả suốt 2 năm qua đã tạo nên những cơ sở đầu tiên ở xứ mình của dòng thơ cổ bắt nguồn từ 18 thế kỷ trước ở Nhật Bản. Và có lẽ chúng ta đã cùng nhau góp phần trí tuệ vào nền móng đầu tiên cho thể thơ Tanka ở quê nhà từ đây- tại Hội trường ấm cúng này của Hải Phòng- địa danh luôn đi đầu về sáng tạo phát triển nền thơ Nhật Bản cổ điển.
Chúng tôi rất mong ban Tổ chức và các bạn dự thi đông đảo hãy thứ cho những thiếu sót khó tránh khỏi trong một cuộc Thi thơ Tanka hoàn toàn mới mẻ, đầu tiên ở Việt Nam trong một thời gian rất hạn chế,trước một Rừng Thơ bát ngát muôn màu. Đây có tính chất như một cuộc Hội Thảo mà chính các bạn dự thi đã trình bày phương pháp sáng tác của mình, còn chúng tôi tổng hợp,đặt nền móng cho thể thơ đặc biệt này. Chính những bài dự thi của các bạn đã góp phần quan trọng vào xây dựng cốt cách dân tộc, kỹ năng gieo vần phong phú, chọn chữ thích hợp linh hoạt với chủ đề tạo nên hiệu ứng của cấu trúc cổ 5/7/5/7/7 Tanka phổ biến từ Cuộc thi lớn đặc biệt này. Hy vọng từ đây, thể thơ TANKA có thể phát triển song song với hậu duệ 14 đời, thơ HAIKƯ Việt!
Chúng ta xin chân thành hoan nghênh, cảm ơn và nhiệt liệt chúc mừng Ban lãnh đạo Cung Lao động Hữu nghị Việt- Tiệp đã có sáng kiến lớn tổ chức Cuộc thi sáng tác thơ TANKA lần thứ nhất tại Hải Phòng và đông đảo các nhà thơ mọi miền đã nhiệt liệt hưởng ứng, tạo nên Ngày Hội THƠ TANKA đầu tiên đáng ghi nhớ hôm nay.
Xin cảm ơn cử tọa đã chú ý lắng nghe.
Xin hẹn gặp lại trong những kỳ thi tiếp.
Trân trọng
Hải Phòng ngày 15/12/2020
TM Ban chấm thi
Đinh Nhật Hạnh
