Với tôi, sáng tác Haiku Việt cho trẻ em là một niềm vui, tôi như được trở lại với những ngày thơ ấu của mình, trong vòng tay cha mẹ thuở xa xưa, với thiên nhiên bao la, muôn mầu của những vùng quê Bắc bộ, nơi tôi đã trải qua trong một giai đoạn khá dài của tuổi thơ mình. Những bài thơ Haiku Việt tôi sáng tác cho các em nhỏ nhắm tới mục tiêu kéo các em khỏi những căn phòng kín với màn hình TV, với những trò chơi , đồ chơi mang tính kỹ thuật khô cứng, thậm trí khỏi những trang sách học nặng nề. Để các em hòa mình vào thiên nhiên bốn mùa cỏ cây hoa lá, với gió mây, sông nước, với những loài côn trùng nhỏ bé, dễ thương và kỳ diệu. Cũng nhằm truyền cho các em tình yêu ngôn ngữ mẹ đẻ nhiều thanh âm, vần điệu cũng như tình yêu với thi ca…
Dưới đây xin giới thiệu 8 bài trong tác phẩm Khúc Đồng Dao XB Kim Đồng phát hành vào mùa hè 2017.
Bầu trời trong xanh
bầy chim én liệng
cầu chúc an lành
Các cháu ơi ! Mùa xuân, bầu trời thường xanh dịu dàng, điểm thô vào đó là những bầy chim én bay liệng dập dìu như thoi đưa.
Chim én chỉ to hơn chim sẻ chút ít, màu lông xanh đen, đuôi và cánh khá dài nên én bay nhanh và khỏe lắm nhé ! Mùa xuân, én từ phương bắc bay về phương nam, tới và sinh sống ở nước. Khi trời chuyển nóng nực chúng lại rủ nhau trở về phương bắc. Én là loài chim có ích. Chúng ăn các loại côn trùng có hại, bảo vệ cây cối, mùa màng …. Chúng mình hãy yêu và bảo vệ chim én như yêu bầu trời xuân trong xanh và yên bình các cháu nhé !
Vườn ai bưởi nở
đêm xuân xóm nhỏ
ánh trăng cũng thơm
Các cháu biết không ? Cây bưởi nở hoa vào mùa xuân đấy, vào khỏang đầu tháng 2 âm lịch. Hoa bưởi trắng muốt có nhụy vàng tươi và rất thơm. Đặc biệt càng về đêm hương bưởi càng ngát . Ở cái xóm nhỏ trong bài thơ này, chẳng biết vườn nhà ai trồng bưởi nhỉ , nhưng hương thơm trong đêm xuân chia đều cho tất cả, cho mọi người, cho mọi nhà, cho mọi vật….Và các cháu ơi ! Tới cả ánh trăng kia cũng thơm lây đấy. Thích không nào!
Em bé lưng trâu
hát khúc đồng dao
cánh diều no gió
Khúc đồng dao là những câu hát dân gian của đồng quê, dành cho các trẻ nhỏ, tươi vui và ngộ nghĩnh lắm nhé .Ví dụ như bài : Chi chi chành chành, cái đanh thổi lửa….
Hình ảnh em bé ngồi vắt vẻo lưng trâu, hát đồng dao và thả con diều sáo vút bay lên bầu trời làng quê đã gắn bó với người Việt chúng ta hàng ngàn năm rồi, vì dân ta theo nghề nông, trồng lúa nước, cần con trâu để cầy bừa đồng ruộng. Ngày nay tuy đất nước phát triển, nhiều làng quê thành đô thị, trên đồng ruộng nhiều máy cày, máy bừa…, nhưng hình ảnh đồng lúa, con trâu và cánh diều lộng gió vẫn còn mãi trong tâm trí tất cả người dân nước Việt mình đó các em ơi !
Mặt trời mùa hè
khoe màu lóng lánh
trên cánh lũ ve
Mùa hè, ông mặt trời chói chang, rãi ánh nắng xuống mặt đất. Lũ ve sầu đậu trên các cành cây cao, để cho những cặp cánh mỏng như lụa của chúng hong nắng, lóng lánh giữa nắng ban trưa .
Vào hè, lũ ve sầu từ dưới đất chui lên. Khi mới lên mặt đất, ve sầu chưa có cánh và rất yếu , có tên là ấu trùng …Ấu trùng bò lên thân cây và lột xác thành ve sầu, kêu ra rả…suốt mùa hè. Thời kỳ này lũ ve sầu cưới nhau và các gia đình nhà ve đẻ trứng trong vỏ cây. Trứng ve nở thành ấu trùng rơi xuống và chui tọt vào đất. Ấu trùng ở trong đất suốt….15 năm mới chịu chui lên đấy nhé ! Chúng lột xác thành ve sầu đấy. Ngạc nhiên chưa ! ?…
Heo may mùa thu
tiếng mẹ hát ru
nghe thơm hương thị
Các em ơi ! Thiên nhiên có bốn mùa xuân hạ thu đông. Mỗi mùa có một thứ gió riêng của mình. Gió mùa xuân còn gọi là đông phong, vừa mát vừa ấm và rất ẩm ướt giúp hoa đào mùa xuân khoe sắc. Mùa hè có gió nồm nam, thổi từ phương nam tới, ẩm và nóng, thường mang theo mưa. Mùa thu nắng vàng có gió heo may. Mùa đông có gió bấc mưa phùn buốt giá.
Gió heo may trong và nhẹ lắm, se se lạnh, làm lan tỏa rất xa tiếng hát ru êm đềm của mẹ cùng với hương thơm của các loài quả chin.
Giọt nắng lóng lánh
đậu cánh chuồn chuồn
bay trốn cơn mưa
Các em biết không, vào mùa thu, thỉnh thoáng có những ngày trời mưa bóng mây. Trời vừa nắng vừa mưa và bầu trời vẫn xanh trong, lơ lửng vài đám mây trắng nõn. Con chuồn chuồn ngô vẫn nhởn nhơ bay liệng. Mưa một thoáng rồi ngưng, rồi một lát sau lại thấy mưa rơi lộp bộp. Nhưng nắng vẫn vàng, mây vẫn bay và chuồn chuồn vẫn nhởn nhơ chao liệng với vài đốm nắng long lánh đậu trên đôi cánh mỏng như lụa của chúng…
Cháu thăm vườn bà
gặp cây khế già
cho cháu quả ngọt
Bài thơ nhỏ này kể chuyện cháu vào thăm mảnh vườn của bà, thấy cây khế đã già rồi nhưng vẫn cho quả chín ngọt, cháu ăn ngon quá là ngon ! Cháu có biết không ? Cây khế này bà trồng từ khi bà còn trẻ đấy. Ngày tháng trôi qua, bà và cây cùng già cả rồi. Tuy có tuổi bà vẫn hay lam làm, vẫn hàng ngày trông nom cửa nhà và chăm bón cây cối trong vườn. Cũng giống như bà, tuy đã già nhưng cây khế nọ vẫn xanh tốt, tới mùa vẫn cho những chùm hoa tím và đậu những trái khế chin mọng ngọt ngào. Và cháu nào của bà cũng thích ăn khế chín.
Mặt trời mùa đông
con tắc kè bông
đổi màu rỡn nắng
Các em nhìn kìa, trong hốc đá dưới gốc cây trong vườn có một đôi tắc kè bông ( còn gọi là tắc kè hoa ). Tắc kè là loài bò sát, có hình dạng giống con thạch sùng , nhưng to hơn. Mùa đông, ngày không nắng, tắc kè nằm trong tổ ngủ vùi, nhịn ăn luôn. Nắng lên nó rời tổ ra ngoài trời sưởi ấm và kiếm ăn. Tắc kè có thể đổi màu thân mình cho gần giống với màu của mọi vật xung quanh, khi thì mầu xanh, lúc màu vàng , rồi nâu, rồi xám….Bởi vậy có tên là tắc kè bông đó. Tắc kè làm vậy để dễ ẩn mình, lẩn tránh những con vật khác muốn bắt ăn thịt nó đấy. Thiên nhiêu đã cho loài vật nhỏ bé và yếu sức này khả năng tự vệ thật tuyệt vời , có phải không các em !
Vũ Tam Huề
